ادهزیو دندانپزشکی چیست و چه کاربردی دارد؟

انواع ادهزیو دندانپزشکی

ادهزیو ها مانند باندینگ به 8 نسل مختلف تقسیم می شوند. لازم به ذکر است که بسیاری از مواقع از ادهزیوها تحت عنوان باندینگ یاد شده و هر دوی آن ها را یکی به حساب می آورند. 

• نسل اول در اواخر دهه 1970 رونمایی شد. در آن زمان بحث زیادی بر سر میزان اثرگذاری ادهزیوها وجود داشت و باید بگوییم که ادهزیو نسل اول تا میزان زیادی ناموفق بود. این ادهزیو استحکام قابل قبول بین مواد ترمیمی و مینا دندان بر قرار می کرد اما نتوانست استحکام لازم بین مواد ترمیمی و عاج دندان ایجاد کند.

• حدود 10 سال بعد ادهزیوهای نسل دوم روانه بازار شدند که باز هم به دلیل نداشتن استحکام قابل قبول با شکست مواجه شدند. 

• در اواخر دهه 1980 ادهزیوهای دو جزئی نسل سوم به دنیای دندانپزشکی معرفی شدند که نسبت به دو نسل قبلی خود دوام بالاتری داشتند. 

• در سال 1990 با ورود ادهزیوهای نسل چهارم یا ادهزیوهای قابل پیش بینی، استفاده از سه نسل قبلی به طور کامل منسوخ شد. زیرا اکنون دندانپزشکان چیزی داشتند که همیشه می خواستند؛ یک ادهزیو با استحکام و چسبندگی قابل پیش بینی. بعدها نام ادهزیو توتال اچ به این نسل تعلق گرفت زیرا هم مینا دندان و هم عاج را اچ می کرد. این نسل از سه قسمت اصلی تشکیل شده است. بخش اول اسید اچ یا فسفریک اسید برای اچ کردن دندان است. بخش دوم شامل یک پرایمر حاوی مونومرهای هیدروفیل در حلال اتانول،استون و آب است. در آخر باندینگ یا خود ادهزیو است. یکی از بزرگ ترین نقطه ضعف های این نسل تعداد زیاد بخش ها و امکان ایجاد سردرگمی در دندانپزشک بود. 

• کم تر از 5 سال بعد از محبوبیت نسل چهارم، نسل پنجمی ها خود را در دل دندانپزشکان جا کردند. چرا؟ به این دلیل که علاوه بر 2 جزئی شدن، قابل پیش بینی تر نیز بودند. این نسل همچنان به اچ کردن نیاز داشت اما مزیت آن این بود که اسید اچ و ماده ادهزیو از قبل با یکدیگر ترکیب شده بودند. بنابراین این نسل در 2 بطری شامل پرایمر و ترکیب ادهزیو و اسید به بازار عرضه شد. 

• پس از آن تلاش های بسیاری صورت گرفت تا بتوانند مرحله اچینگ را نیز از سر راه بردارند و در سال 2000 به این هدف خود رسیدند. برخی از ادهزیوهای اولیه نسل ششم،‌ در ابتدا استحکام قابل قبولی با دنتین داشتند، اما در برخی موارد باند انامل، مستعد شکست زودرس بود. البته این مسائل در محصولات نسل ششم فعلی که در بازار وجود دارند، برطرف شده است.

• در سال 2002 ادهزیوهای نسل هفتم و تک جزئی به بازار آمدند. آن ها سلف اچ، سلف پرایم و سلف باند هستند. این ادهزیوها علاوه بر یک مرحله ای بودن و ساده کردن تکنیک های باندینگ، استحکام و چسبندگی بسیار بالایی نیز دارند. این ادهزیوها به رطوبت یا حشکی سطح دندان حساس نیستند و میزان باندینگ آن ها در عاج و مینای دندان به یک اندازه است. 

• در دهه اخیر ادهزیو نسل هشتم با عنوان باندینگ یونیورسال به جامعه دندانپزشکی معرفی شد. این ادهزیو به صورت سلف اچ یا توتال اچ قابل استفاده است. برای درک بهتر تفاوت بین نسل های 4 تا هشتم ادهزیو به نمودار زیر دقت کنید. 

منبع: مقاله Adhesion: Past, Present, And Future وب سایت oralhealthgroup نوشته Dr. George Freedman، موسس و مدیر سابق انجمن دندانپزشکی زیبایی آمریکا در تاریخ 2 جولای 2019

برای آن که ادهزیو مناسبی انتخاب کنیم باید به چه نکاتی توجه کنیم؟

پیش از هر چیزی باید بدانید که هیچ ادهزیوی برای تمامی اهداف و کارهای دندانپزشکی ایده آل نیست و قطعا هرکدام مزایا و معایب به خصوص خود را دارند. اما برای آن که در هر موقعیتی بهترین انتخاب را داشته باشید باید به نکات زیر توجه کنید. 

ضخامت (Thickness): ضخامت حداقلی ادهزیو باعث حفظ قدرت و سایر خصوصیات باندینگ یا کامپوزیت خواهد شد. ممکن است به نظر برسد که کم بودن ضخامت ادهزیو باعث شود تا فرایند باند شدن مواد رزینی بر روی دندان موثر و محکم نباشد اما دقیقا برعکس این اتفاق خواهد افتاد. 

رادیواپاسیتی (Radioopacity): سمان های ادهزیو در زمان عکس برداری باید دیده شوند. این دقیقا به معنی رادیواپاسیته بودن است. شما باید بتوانید در عکس برداری مرز بین ادهزیو یا مرز ترمیمی را از سطح اصلی دندان تشخیص دهید. 

قوام (Consistency): ادهزیوها می توانند بسیار سفت یا روان باشند. انتخاب نوع آن ها با توجه به شرایط انجام کار بستگی دارد. برخی از سمان های ادهزیو بسیار غلیظ هستند وبرخی دیگر به حدی رقیق اند که نمی توانند فاصله بین دندان و مواد ترمیمی را به درستی پوشش دهند. بنابراین هنگام انتخاب باید دقت کنیم که ادهزیو را برای چه ناحیه ای از دندان و چه عملیات ترمیمی ای لازم داریم.

زمان کار (Working time): هر ادهزیوی یک زمان به خصوصی برای کار در اختیار شما قرار می دهد. در زمان انتخاب ادهزیو باید این نکته را در نظر بگیرید که قرار است به تنهایی کار کنید یا دستیارتان شما را همراهی خواهد کرد. زیرا در صورتی که تنها باشید، قطعا زمان بیش تری برای کار صرف خواهد شد بنابراین باید ادهزیوی انتخاب کنید که به شما زمان بیش تری برای کار بدهد. البته این مشکلات در سیمان های ادهزیو اتومیکس (Automix)* وجود ندارند.

برای درک بهتر نحوه کار سرنگ های اتومیکس ویدیو زیر را تماشا کنید. 

زمان ست شدن (Set time): اغلب در زمان ست شدن فرایند باندینگ، لازم است که فشار دستی به آن ها وارد شود تا در زمان ست شدن، مواد ترمیمی جا به جا نشوند. سرعت ست شدن ادهزیو می تواند این زمان را افزایش یا کاهش دهد. بنابراین یک دیگر از مهم ترین نکاتی است که در زمان انتخاب ادهزیو باید به آن توجه کرد. 

افزایش حجم (Expansion): پس از اتمام فرایند باندینگ دندان معمولا تمامی مواد تا حدی افزایش حجم خواهند داشت. ادهزیوها نیز از این قانون مستثنی نیستند. معمولا ادهزیوهایی که کمتر از 4٪ افزایش حجم (Linear Expantion) دارند برای ترمیم ها مناسب بوده و کم ترین آسیب را برای آن ها، خصوصا ترمیم های تمام سرامیکی به همراه خواهند داشت. 

ترنسلوسنسی (Translucence): ادهزیوها نیز بهتر است مانند سایر مواد مصرفی باندینگ حالت طبیعی دندان را از بین نبرند. اغلب بین ترمیم و دندان اختلاف رنگ وجود دارد. بهترین حالت، زمانی است که رنگ ماده لوتینگ، به بهترین شکل در هر دو مخلوط شود.

باندینگ نسل چهارم دو جزئی All-Bond 3 برند Bisco

باندینگ یونیورسال All-Bond Universal بطری 4 میلی لیتری برند Bisco

باندینگ نسل هفتم یونیورسال C-Bond بطری 5 میلی لیتری برند WP

باندینگ نسل هفتم Etch Bond Plus بطری 7 میلی لیتری برند Swiss MediTec

باندینگ نسل پنجم Meta P & bond سرنگ 5 میلی لیتری برند MetaBiomed

چگونه دندان را برای ادهزیو باندینگ آماده کنیم؟

پس از آشنایی با انواع مواد مصرفی مورد استفاده در فرایند باند دندان، نوبت به آن می رسد که کار را شروع کنیم. همان طور که گفته شد ابتدا نوبت اسید اچ است.  اسید را به مدت 15 ثانیه برای دنتین و 30 ثانیه برای انامل استفاده می کنیم. سپس با فشار آب آن را از روی دندان پاک کرده و درست خشک می کنیم. ادهزیو را روی دندان ها می گذاریم و اجازه می دهیم مدتی بر روی دندان باقی بماند. در این مرحله از پوار هوا برای خشک کردن دوباره دندان استفاده می کنیم. سپس با استفاده از دستگاه لایت کیور به مدت 10 تا 20 ثانیه هر دندان را کیور می کنیم. الان دندان ما برای پذیرش باندینگ یا کامپوزیت کاملا آماده است.  

مزایا و معایب ادهزیو باندینگ

• یکی از اصلی ترین مزایای ادهزیو باندیگ ترمیم پذیری آن است. در صورتی که بخشی از دندان باندینگ شده بار دیگر هم نیاز به ترمیم داشته باشد، به راحتی قسمت آسیب دیده را تراش داده و مواد جدید جایگزین می کنیم. 

• برتری دیگری که باندینگ ها نسبت به سایر مواد ترمیمی دارند، رساندن حداقل آسیب به دندان است. در تمام کارهای دندانپزشکی ترمیمی برخلاف باندینگ، بخش زیادی از مینای دندان تراشیده شده و از بین می رود. 

• باندینگ ها در کنار ترمیم پذیری بسیار خوب، استحکام کم تری نیز نسبت به سایر ابزار ترمیمی دندان دارند و در برابر مواد غذایی سفت خیلی راحت شکسته می شوند. این اتفاق در دندان های جلویی (Anterior) بسیار محتمل تر است. 

• از باندینگ نمی‌توان به عنوان یک درمان دائمی استفاده کرد. هرچند که ماندگاری این درمان بالا است و می‌توان تا سال‌های زیادی از آن نگهداری کرد و  میزان ماندگاری این درمان بستگی به مراقبت‌های انجام شده توسط خود فرد بیمار نیز بستگی دارد. دوام باندینگ در برابر روش‌هایی مانند ونیر پلاستیکی کمتر است (ونیر پلاستیکی 10 تا 30 سال ماندگاری خواهد داشت). به طور کلی می‌توان گفت باندینگ حدود 10 سال ماندگاری دارد.

منبع: مقاله Teeth Bonding: What You Need to Know وب سایت healthline در تاریخ 12 مارچ 2019

کلام آخر

در این مقاله به بررسی باندینگ دندان، مواد و روش های آن اشاره کردیم. باندینگ و ادهزیو را تا حدودی می توان یکی دانست. هر دو آن ها به مفهوم چسباندن و چسبندگی دو سوبسترا به یک دیگر هستند. اما در عمل به ماده مورد استفاده، ادهزیو و به کاری که انجام می دهیم باندینگ گفته می شود. اما همانطور که با بررسی مقالات متعدد مشخص شد، میزان استحکام هر نسل از باندینگ ها به عوامل مختلفی از جمله روش اچینگ (سلف اچ، اچ و شستشو) و نوع ماده ادهزیو به کار رفته دارد در باندینگ بستگی دارد. در نتیجه نوع روش و انتخاب نوع نسل باندینگ بر عهده خود دندانپزشک معالج خواهد بود. در نهایت هیچ ادهزیو و روش باندینگی کامل و بی نقص نیست و نسبت به سایرین برتری ندارد و هرکدام از آن ها مزایا و معایب به خصوص خود را دارند. ممنون که تا پایان مقاله با ما همراه بودید. برای مطالعه مقالات بیش تر می توانید به آکادمی یونیت مراجعه کنید.