راهنمای جامع خرید و نگهداری دستگاه التراسونیک کلینر
کنترل انتقال آلودگی و بیماری یکی از بزرگترین دغدغه های پزشکان و دندانپزشکان بوده و هست. ما نمی توانیم این حقیقت را که تمیز کردن کار بسیار دشواری است انکار کنیم. خصوصا وقتی نوبت به تمیز کردن و از بین بردن جرم ها یا سایر آلودگی ها باشد، این کار حتی سخت تر هم می شود. اما اگر یک دستگاهی باشد که این کار را برای ما انجام دهد و ما فقط نظاره گر باشیم چه؟ اولتراسونیک کلینر (Ultrasonic Cleaner) همان دستگاهی است که می توانیم کار را به آن بسپاریم. اما اولتراسونیک چیست؟ با ما همراه باشید تا این دستگاه را به طور کامل و با جزئیات کامل بررسی کنیم.
تاریخچه اولتراسونیک
استفاده از اولتراسونیک به بعد از جنگ جهانی دوم برمی گردد که از آن برای تسلیحات جنگی و گاهی در پزشکی استفاده می شد. اما در آن زمان مبدل نیروی قوی و کافی برای این دستگاه وجود نداشت بنابراین اولتراسونیک عملا بلااستفاده بود. سپس در سال 1960 میلادی، همه چیز تغییر کرد و مبدل هایی با قدرت کافی برای استفاده از دستگاه اولتراسونیک ساخته شدند. اولتراسونیک ها انواع مختلفی دارند و در صنایع متفاوتی استفاده می شوند. اما ما در این مقاله قصد داریم اولتراسونیک کلینر (Ultrasonic Cleaner) را بررسی کنیم که حدود 60 سال است که به یکی از ضروری ترین تجهیزات دندانپزشکی و پزشکی تبدیل شده است.
اولتراسونیک کلینر چیست؟
اولتراسونیک (ultrasonic) از دو کلمه “ultra”+“sonic” ساخته شده و به معنای “فراصوت” می‌باشد. اولتراسونیک عبارت است از کاربرد امواج مکانیکی – صوتی با فرکانسی بالاتر از حد شنوایی انسان اساس کار فناوری شستشو با دستگاه اولتراسونیک بر پایه امواج صوتی است. هر فرکانس صوتی که بیش از 18 کیلوهرتز باشد، فراصوت در نظر گرفته می‌شود. فرکانس موجود در مخزن تمیزکننده اولتراسونیک به طور معمول در محدوده 20-80 کیلوهرتز می‌باشد. در واقع حمام اولتراسونیک یک دستگاه با ظرف فلزی است که مقداری آب داخل آن می‌باشد. دستگاه متصل به این ظرف امواج ماورای صوت ایجاد می‌کند. مکانیسم تمیز کردن اولتراسونیک ترکیبی از نیروی ناشی از واکنش شیمیایی مواد شوینده و قدرت فیزیکی یا به اصطلاح “کاویتاسیون” است.
منبع: مقاله Ultrasonic cleaners in dental decontamination وب سایت dental-nursing.co.uk در تاریخ 1 آپریل 2012
کاویتاسیون چیست؟
حباب های زیادی را در ذهنتان تصور کنید. کاویتاسیون (Cavitation) اثری است که در اثر تشکیل سریع و فروپاشی میلیون‌ها حباب کوچک (خلاء) در یک مایع ایجاد می‌شود که توسط امواج متناوب فشار بالا و پایین تولید شده توسط صدای فرکانس بالا (التراسونیک) ایجاد می‌شود. در طول فاز کم فشار، این حباب ها از اندازه میکروسکوپی رشد می‌کنند و سپس فشرده می‌شوند تا وقتی فاز فشار بالا می‌آید منفجر شوند.
دستگاه التراسونیک دندانپزشکی از چه اجزایی تشکیل شده است؟
دستگاه اولتراسونيک دندانپزشکی شامل 3 قسمت اصلی است:
- منبع تغذيه
- ترانسديوسر یا مبدل (پيزوالكتريک)
- محفظه
اعمال سيگنال ورودی از منبع تغذيه به كريستال پيزوالكتریک، باعث ارتعاش آن شده و انتقال اين نوسان از جداره محفظه به مايع درون آن میتواند مولكول‌های مايع را تحت تاثير قرار داده و پديده كاويتاسيون را به وجود آورد.
التراسونیک به چند روش ابزار را تمیز می کند؟
روش مستقیم
ابزار و وسايلی كه نياز به تميز كردن دارند درون سبد سوراخ داری كه در ارتفاع مناسبي درون مخزن تعبيه شده قرار داده می‌شود. زمان و دما را انتخاب كرده و كليد استارت را فشار می‌دهيم. پس از طی زمان انتخاب شده، دستگاه به طور خودكار متوقف می‌شود. گاهی اوقات برای برخی ابزار می توان از سبد استفاده نکرد و آن ها را به طور مستقیم درون محلول التراسونیک غوطه ور کرد.
روش غیرمستقیم
در اين روش، پس از پر كردن مخزن از آب گرم و محلول تميزكننده، ابزار ريز مانند فرز كه روش مستقيم در تميزكنندگی آن ها قابل استفاده نيست، درون بشر كه جای مشخصی دارند و با محلول تميزكننده گرم پر شده‌اند، قرار می‌گيرد. این روش نسبت به روش مستقیم مزیت هایی دارد. مانند:
- باقی ماندن ذرات جامد آلودگی و جرم جدا شده از ابزار و اينسترومنت‌ها، درون بشر و قابلیت فيلتر و جداسازی آسان آن ها
- امكان استفاده همزمان از چند محلول پاک كننده را برای ابزار مختلف
- نیاز به تعویض محلول موجود در مخزن پس از مدت زمانی طولانی‌تر
5 نکته مهم در مورد اولتراسونیک
در این بخش از مقاله می خواهیم در مورد 5 نکته ای صحبت کنیم که هر دندانپزشکی باید در مورد التراسونیک بداند تا بهترین عملکرد و بازدهی را از آن بگیرد.
آب: بله درست است. می خواهیم در مورد آب دستگاه صحبت کنیم. میزان آب و دمای آن در التراسونیک موضوعی نیست که بتوان آن را حدس زد یا سرسری گرفت. پس باید چه کرد؟ باید از دستورالعمل کارخانه سازنده دستگاه استفاده کرد تا بهترین نتیجه را از آن بگیریم. در این راهنمای دستگاه حتما میزان آب و میزان مایع ضدعفونی کننده ذکر شده است. اگر میزان آب کمتر یا بیش تر از میزان تعیین شده باشد دستگاه درست کار نخواهد کرد. یا حتی اگر دمای آب بیش تر از حد مجاز باشد ممکن است به جای حذف آلودگی ها را ابزار را بسوزاند.
هر روز از سلامت دستگاه اطمینان حاصل کنید: این که صرفا اطلاع داشته باشیم که التراسونیک کار می کند یا نه کافی نیست. باید بدانیم که به درستی کار می کند یا خیر. بنابراین لازم است که مرتبا چک شود.برای این کار می توانید از یک تکه فویل آلومینیوم سبک استفاده کنید. آن را درون مایع ضدعفونی کننده به مدت 60 ثانیه غوطه ور کنید. اگر دستگاه به درستی کار کند، ورق آلومینیوم باید فرورفته و سوراخ شود. البته ابزار به خصوصی در بازار برای تست التراسونیک هستند که شاید خیلی دقیق تر کار کنند. اما تست فویل آلومینیوم یکی از رایج ترین و ارزان ترین راه های تست سلامت دستگاه است.
پیش از شروع کار دستگاه را امتحان کنید: اکثر ما دستگاه را روشن می کنیم، اینسترومنت ها را داخل آن قرار می دهیم و آن را روشن می کنیم بدون آن که بدانیم دستگاه کار می کند یا خیر. اما لازم است که پیش از هر کاری، دستگاه را یک بار بدون اینسترومنت روشن کرده و از کار کردن آن مطمئن شویم.
مراقب نسبت محلول ضدعفونی به آب باشید: همانطور که پیش تر هم گفتیم اگر میزان آب یا محلول ضدعفونی کننده کم تر یا بیس تر از حد باشد، با خطر باقی ماندن بقایای جرم و باکتری ها بر روی ابزار رو به رو هستیم حتی اگر ابزار یک دوره کامل را در التراسونیک گذرانده باشند. علاوه بر آن اگر ابزار به درستی تمیز نشون باید آن ها را با برس های مخصوص اسکراب کنیم که نه تنها به ابزار آسب وارد می کند بلکه زمان زیادی از ما می گیرد. بنابراین اگر حواسمان به میزان آب و محلول نباشد، عملا برای خودمان کار اضافه خواهیم تراشید.
مایع دستگاه را هرروز عوض کنید: مایع درون التراسونیک باید به طور روزانه عوض شود. گاهی حتی لازم است که چندین بار در روز این کا را انجام دهیم. اگر درب محفظه التراسونیک را باز کردیم و متوجه کدری و کثیف بودن آن شدیم یا نتوانستیم کف محفظه را ببینیم یعنی وقت تعویض آب محفظه است. ابزاری که ما درون دستگاه می گذاریم گاهی خونی هستند و این یعنی بالاترین سطح آلودگی. بنابراین تعویض آب محفظه را خیلی جدی بگیرید.
منبع: مقاله the 5 most overlooked cleaning guidelines for your ultrasonic bath وب سایت rdhmag در تاریخ 1 ژانویه 2021
مهم ترین معیارهای خرید التراسونیک کلینر
ابعاد
یکی از مهم‌ترین مشخصات یک دستگاه التراسونیک اندازه یا ظرفیت مخزن آن است. هنگام انتخاب یک قطعه شور التراسونیک باید به ابعاد بزرگترین قطعه‌ای که قصد شستشوی آن را دارید، توجه نمایید. همچنین در نظر داشته باشید که تعداد قطعاتی که می‌توان بصورت همزمان آن ها را تحت عملیات نظافت و شستشو قرار داد و نحوه قرارگیری قطعات در مخزن نیز مستقیما به اندازه مخزن دستگاه بستگی دارد. انتخاب دستگاهی با مخزن بزرگتر از ظرفیت مورد نیاز به معنای اتلاف هزینه است و در مقابل کوچکی بیش از حد مخزن به معنای عدم امکان استفاده از دستگاه یا کاهش بهره وری خواهد بود.
سیستم کنترل کننده
توان یک دستگاه شستشوی التراسونیک بدون امکان کنترل آن ارزشی ندارد. سطح کنترل یک حمام التراسونیک میتواند بین یک سیستم آنالوگ ساده تا سیستم‌های کنترل دیجیتالی پیشرفته تغییر کند. اگر در سیستم‌های کنترل آنالوگ دکمه‌ها و کلیدها بصورت بزرگ طراحی شده باشند، کاربر به راحتی میتواند حتی با دستکش محافظ نیز تنظیمات مورد نیاز را اعمال نماید. سطح کنترل مورد نیاز به نوع کاربرد بستگی دارد. معمولا تمامی دستگاه‌های التراسونیک کلینر دارای سیستم تنظیم دما و زمان می‌باشند و آپشن‌های کنترلی دیگر بنا به درخواست مشتری قابل افزودن می‌باشند.
کیفیت ترنسدیوسر یا مبدل دستگاه شستشوی التراسونیک
ترنسدیوسر چیست؟ در یک سیستم شستشوی التراسونیک، ترنسدیوسر عامل ایجاد کننده امواج صوتی داخل مخزن است و کیفیت ترنسدیوسر و چگونگی اتصال آن به مخزن عاملی تاثیرگذار در میزان کارایی دستگاه است. ترنسدیوسرهای بی‌کیفیت در مدت زمان کوتاه به مخزن آسیب وارد نموده و ممکن است بدون هیچگونه اخطار قبلی دچار خرابی شوند. بسیاری از خرابی‌ها در دستگاه التراسونیک مرتبط با ترانسدیوسرهای بی‌کیفیت است. علاوه بر کیفیت ترنسدیوسرها، نوع ماده متصل‌کننده آن ها نیز مهم است تا تضمین شود که ترنسدیوسرها در محل صحیح خود به درستی جای گرفته‌اند و امکان افتادن آن ها وجود ندارد.
توان التراسونیک
پیچیدگی‌های بسیاری پیرامون توان دستگاه شوینده اولتراسونیک و اندازه‌گیری آن وجود دارد. توان یک سیستم شستشوی التراسونیک توسط ژنراتور داخل سیستم تأمین می‌شود. برخی تولیدکنندگان خروجی RMS را در مشخصات فنی خود بیان می‌کنند و برخی دیگر از قدرت پیک یا حداکثر توان خروجی، توان متوسط یا توان کل استفاده می‌کنند. در این میان توان دریافت شده توسط ترنسدیوسرها حائز اهمیت است که صرف ایجاد امواج مافوق صوت و به دنبال آن پدیده کاویتاسیون می‌شود. شاید به اشتباه تصور شود که توان بالاتر همیشه به معنای کیفیت نظافت بهتر است. حال آنکه اولا توان التراسونیک باید با توجه به مشخصات قطعه در حال شستشو انتخاب شود. برای مثال، توان بالا میتواند باعث آسیب دیدگی بخش‌های حساس یک قطعه شود. ثانیا باید توجه نمود که افزایش توان نظافتی با افزایش توان اولتراسینک فقط تا نقطه مشخص رخ می‌دهد و بعد از آن سطح کاویتاسیون کاهش یافته و افزایش توان فقط به مصرف انرژی بیشتر می انجامد و درواقع هیچ فایده نخواهد داشت.
دما
دمای محلول شوینده در برخی کاربردهای نظافتی حیاتی است. بعضی سیالات برای عملکرد شستشوی موثر نیازمند حرارت هستند حال آنکه بعضی مواد شوینده دارای واکنش معکوس با حرارت می‌باشند. غالبا دمای بین 130 تا 180 درجه فارنهایت (50 تا 70 درجه سانتی گراد) برای حمام التراسونیک مناسب است و موجب بهبود فرآیند نظافت می‌شود و دمای بیش از 80 درجه سانتی گراد میتواند شستشوی التراسونیک را مختل نماید. بنابراین برخورداری از سیستم کنترل دمای دقیق برای این دستگاه حیاتی است و طول عمر دستگاه شما را افزایش می‌دهد.
تایمر
مقدار زمان لازم برای شستشوی موثر یک قعطه در شستشوی التراسونیک چه میزان است؟ این سوال را تنها خود شما و از طریق سعی و خطا می توانید پاسخ دهید اما کنترل دستگاه از لحاظ زمانی بدون شک برای شما مهم خواهد بود. زیرا مطمئنا ایستادن کنار دستگاه و انتظار برای اتمام فرآیند چیزی نیست که شما بخواهید. بنابراین لازم است که دستگاه شما مجهز به تایمر دقیق باشد.
سبد
هنگام انتخاب یک دستگاه شستشوی التراسونیک مهم است که بدانید نحوه قرارگیری قطعات در مخزن به چه شکل خواهد بود. یکی از متداول‌ترین دلایل فرسایش و آسیب دیدگی مخزن قرار دادن قطعات در کف آن می‌باشد. در این حالت پسماند و آلودگی همانند ساینده در کف مخزن عمل می کنند و بازده دستگاه را کاهش می‌دهند. بنابراین استفاده از نگهدارنده در این عملیات ضروری است. طراحی سبدهای ارائه شده همراه با دستگاه باید متناسب با شکل قطعات باشد و برای قطعات نامتعارف باید از سبدهای به خصوص شده استفاده نمود.
درپوش مخزن
استفاده از یک درپوش دارای کیفیت ساخت و اندازه مناسب فرآیند تبخیر را کاهش داده، سطح صدای حاصل را فرآیند را پایین نگه داشته و گرم شدن سریع مخزن را تضمین می نماید.
تخلیه
پیش تر گفتیم که آب درون محفظه التراسونیک باید پس از هربار استفاده عوض کرد. بنابراین وجود یک سیستم تخلیه قابل اطمینان، بدون نشتی و دارای سهولت کاربری در یک دستگاه شستشوی التراسونیک مهم است. همچنین در بعضی از موارد به منظور جلوگیری از اتلاف وقت و افزایش بازده عملیاتی لازم است از سیستم های پرکننده و تخلیه اتوماتیک همراه با دستگاه استفاده شود.
نوع محلول شوینده
نوع محلول شوینده مورد استفاده در مخزن دستگاه مافوق صوت یکی دیگر از پارامترهای مهم در انتخاب دستگاه است. محلول شوینده میتواند عملکرد نظافتی دستگاه را به میزان قابل توجه افزایش داده یا باعث آسیب دیدگی مخزن یا قطعه شود. بنابراین اگر لازم است در فرایند اولتراسونیک از محلول شوینده اسیدی، قلیایی یا هر نوع محلول شیمیایی خاص استفاده شود باید جنس مخزن متناسب با این ماده باشد تا از آسیب دیدگی دستگاه جلوگیری شده و عملیات به شکل بهینه انجام شود.
منبع: مقاله Ultrasonic Cleaning وب سایت iqsdirectory
کلام آخر
ضدعفونی و استریل کردن ابزار دندانپزشکی به یکی از مهم ترین مسائل دنیای امروز تبدیل شده است. پیش از پیشرفت تکنولوژی دندانپزشکان و دستیارهای آن هامحبور بودند ابزار را با دست بشویند. اما با ظهور اولتراسونیک ها راه حلی مطمئن و موثر برای تمیز کردن ابزار در اختیار آن ها قرار گرفت. التراسونیک ها در سایزها و انواع مختلفی موجود هستند که باید بنا به نوع نیازتان آن ها را انتخاب کنید. نکته ای که باید در نظر بگیرید این است که این دستگاه چیزی نیست که بتوان در بازه های زمانی کوتاه آن را عوض کرد بنابراین دستورالعمل های نگهداری آن را جدی بگیرید. ممنون که با ما همراه بودید. برای مطالعه مقالات بیش تر به آکادمی یونیت سر بزنید.