بعد از ایمپلنت دندان چه باید کرد؟
از دست دادن یک یا چند دندان، مشکلی است که برای بسیاری از انسان ها سخت و حتی غیرقابل تحمل است. اما به دلایل متعدد احتمال روبرو شدن با عارضه ی بی دندانی وجود دارد. تا چندی پیش تنها راه حل این موضوع دندان های مصنوعی بودند. اما امروزه به لطف پیشرفت صنعت دندانپزشکی با پدیده ای به نام ایمپلنت دندان آشنا شده ایم. در این فرایند پس از قراردادن ایمپلنت توسط دندانپزشک در داخل استخوان فک، با استخوان سازی سلول های استخوان ساز در سطح ایمپلنت، استخوان فک به ایمپلنت جوش می خورد. فرایند جوش خوردن معمولا 3 تا 4 ماه به طول می انجامد. پس از آن قسمت تاج و روکش دندان ساخته شده و بر روی پایه قرار می گیرد. درست است که ایمپلنت دقیقا مانند دندان طبیعی به نظر می آید اما بهتر است کمی بیش تر از سابق به آن ها رسیدگی شود. در این مقاله تلاش کرده ایم تا راه های مراقبت از ایمپلنت را به طور کامل شرح دهیم.
ایمپلنت چیست؟
ایمپلنت دندان از جنس تیتانیوم خالص است که با بدن انسان سازگاری دارد. شکل آن به صورت میله باریکی است که درون استخوان فک قرار داده می شود. گفته می شود که امروزه ایمپلنت دندان بهترین جایگزین برای دندان های از دست رفته است. نکته قابل توجه در مورد آن این است که اگر پس از قرار گرفتن در فک به طور صحیح از آن نگهداری شود، ماندگاری بسیار بالایی خواهد داشت. علی رغم پیشرفت در زمینه مراقبت از دندان، میلیون ها ایرانی از دندان درد رنج می برند، که عمدتا به علت پوسیدگی دندان، بیماری پریودنتال یا آسیب است. برای سال ها، تنها گزینه های درمان در دسترس افرادی که دندان هایشان را از دست داده بودند، استفاده از پل ها، پروتزهای دندان و دندان های مصنوعی بود. اما امروزه، ایمپلنت دندان در دسترس هستند.
اجزای تشکیل دهنده ایمپلنت
ایمپلنت ها از 3 قسمت اصلی فیکسچر (Fixture) یا پیچ ایمپلنت، اباتمنت (Abutment) و پروتز یا تاج تشکیل می شوند.
فیکسچر یا پیچ ایمپلنت در طی یک عمل جراحی با استفاده از جراحی به استخوان فک وارد می شود. فیکسچر کمی شبیه یک ریشه دندان طبیعی به نظر می رسد و طراحی انتهای آن دقیقا مانند دندان مخروطی است. طول یک فیکسچر ایمپلنت ممکن است تا 18 میلی‌متر باشد.
اباتمنت طیف وسیعی دارند که بنا به سیستم ایمپلنت مورداستفاده برای ترمیم دندان ها استفاده می شوند. به عنوان مثال، اباتمنت های ایمپلنتی که تاج ها و پل های ایمپلنت را محکم می کنند در مقایسه با اباتمنت هایی که برای حمایت از دندان مصنوعی استفاده می شوند، بسیار متفاوت هستند.
پروتز یا تاج ایمپلنت یا روکش ایمپلنت یک روکش دندانی است که قسمت خارجی ایمپلنت در دهان به حساب می آید. از تاج های ایمپلنت برای جایگزینی دندان از دست رفته در دهان استفاده می‌شود. در واقع تاج ایمپلنت همان چیزی است که به عنوان دندان کاشته شده در دهان مشاهده می شود.
در فرایند ایمپلنت، اینسترومنت های بسیار دیگری نیز استفاده می شوند که می توانید با مراجعه به مقاله "اینسترومنت دندانپزشکی چیست؟" اطلاعات بیش تری در مورد آن ها کسب کنید.
انواع ایمپلنت کدام اند؟
ایمپلنت معمولی: انواع ایمپلنت معمولی پایه ای از جنس تیتانیوم دارد. این پایه در داخل استخوانی که از تاج دندان پشتیبانی می کند قرار می گیرد. در صورت مراقبت درست از آن تا آخر عمر دوام خواهد داشت. زمانی که انواع ایمپلنت در استخوان فک بیمار قرار می گیرد. ایمپلنت های معمولی به 2 دسته اندوستیل و ساب پریواستیل تقسیم می شوند.
اندوستیل (Endosteal): ایمپلنت اندوستیال به ایمپلنتی گفته می شود که درون استخوان قرار می گیرد.
ساب‌پریوستیل (Subperiosteal): ساب پریوستیال ایمپلنتی است که روی استخوان آرواره و زیر بافت لثه قرار داده می شود. امروزه دیگر از ایمپلنت های ساب پریوستیال استفاده نمی شود زیرا در مقایسه با ایمپلنت های اندوستیال در بلند مدت نتایج ضعیف تری داشته اند و استحکام کمتری دارند.
ایمپلنت دیجیتالی: با توجه به پیشرفت تکنولوژی ایمپلنت دیجیتال جای مدل های معمولی یا سنتی را گرفته اند. این سبک از ایمپلنت ها به واسطه ابزار جدید و نرم افزار های سه بعدی، با حداقل برش صورت می گیرد. به طور کلی ایمپلنت دیجیتال سبب می شود که میزان درد و خونریزی به حداقل برسد. در این روش ایمپلنت از یک شبیه ساز رایانه ای سه بعدی استفاده می شود. این نرم افزار وضعیت استخوان و وضعیت عصب را ارزیابی می کند. با این اطلاعات، دندانپزشک تشخیص می دهد که برش های لازم می بایست در کدام بخش ها صورت بگیرد؛ بنابراین عمل جراحی کاشت دیجیتال سبب می شود تا کوچکترین برش روی دندان ایجاد شود.
اوردنچر (Overdenture): این روش ارزان ترین نوع ایمپلنت دندان است. اوردنچر روی پایه های ایمپلنت قرار می گیرند. این روش مشکلات لقی دندان را ندارد. این روش به طور کلی مشکل لق بودن دندان های مصنوعی در دهان را بر طرف می سازد. یعنی نوعی پروتز کامل در استخوان فکر و روی تعدادی پایه قرار می گیرد. در نهایت نیز روکش دندانی روی آن قرار گرفته و نمای مناسبی ایجاد می کند.
ایمپلنت فوری: در این روش در روز جراحی از پروتز موقت استفاده می شود. سپس با گذشت دوره سه الی پنج ماهه از پروتز فاینال استفاده شده و جایگزین می شود. مزیتی که پروتزهای موقت دارند این است که از جنس فلز یا پرسلن تشکیل نشده اند. جنس این پروتزها سبک و پلاستیکی است. در واقع این پروتزها فشار کمتری به ایمپلنت وارد می کنند و اجازه می دهند تا ایمپلنت کاملاً جوش بخورد. برای اجرای انواع ایمپلنت فوری باید استخوان فک بتواند 60 نیوتن فشار را تحمل کند. این روش بیشتر برای دندان های جلو کاربرد دارد زیرا برای دندان های عقب فشار 60 نیوتن منطقی نیست.
نگهداری از ایمپلنت
بهداشت دندان های ایمپلنت شده شباهت زیادی به دندان های عادی دارد. اما در بخش هایی از ایمپلنت نیاز به دقت بالاتری در تمیز کردن داریم مثل زیر ایمپلنت یا ایمپلنت کامل فک (فول آرک). نکته اصلی این است که دندان های ایمپلنت شده به گونه ای تمیز شوند که لثه خیلی زود آن ها را بپذیرد و مانند دندان های اصلی به آن ها بچسبد. بسته به نوع ایمپلنت انجام شده دندانپزشک ممکن است راه های متفاوتی برای رعایت بهداشت دهان به شما پیشنهاد کند.
استفاده از مسواک برقی 2 بار در روز، هربار به مدت 2 دقیقه
استفاده از نخ دندان و تمیزکردن 2 طرف هر ایمپلنت
استفاده از واتر فلاسر یا جرم گیر دهان و دندان علی الخصوص برای لثه اطراف دندان ایمپلنت شده
شستشو با مایع آنتی باکتریال بدون الکل 2 بار در روز
هدف از رعایت بهداشت ایمپلنت جلوگیری از عفونت، التهاب و پری ایمپلنتایتیس (سرایت عفونت و التهاب به استخوان فک) است. از آن جایی که بروز این موارد مساوی ناموفق بودن ایمپلنت است پس رعایت نکات بهداشتی لازم و ضروری است. نکته مثبت در مورد ایمپلنت دندان این است که به محض گذراندن دوره نقاهت می توان با آن دقیقا مانند دندان عادی برخورد کرد و همان مراقبت های عادی کافی خواهد بود.
چگونه درد ناشی از ایمپلنت را کم کنیم؟
زمان لازم برای ریکاوری و مراقبت های بعد از ایمپلنت کاملا بستگی به تعداد دندان های ایمپلنت شده و بدن هر فردی دارد. اما راه هایی وجود دارد که می توان از طریق آن ها میزان درد بعد ایمپلنت را به حداقل رساند. برای یک دندان ایمپلنت شده ساده 1 شب یا نهایتا یک 24 ساعت مراقبت کافی است و در صورت بروز درد از مسکن هایی مانند ایبوبروفن می توان استفاده کرد. در صورتی که مصرف مسکن به هر دلیلی ممکن نبود کمپرس آب سرد نیز راه حل مناسبی خواهد بود. اگر بیش تر از یک دندان ایمپلنت شد یا جراحی های دیگری مانند کشیدن دندان داشتید طبیعتا روزهای بیش تری را جهت ریکاوری نیاز دارید و احتمالا در این مدت باید غذاهای نرم بخورید.
چه کسانی نباید ایمپلنت انجام دهند؟
در صورتی که بیمار سابقه انجام شیمی درمانی یا رادیوتراپی را دارد یا اینکه در حال حاضر تحت این درمان ها قرار دارد، باید بدانید که احتمال موفقیت ایمپلنت کم است.
موارد خاص پزشکی مانند ابتلا به پوکی استخوان و بیماریهای مانند آن هنوز اطمینانی حاصل نشده است و تاثیر آن در کارکرد و ماندگاری آن مشخص نیست.
اگر در داروهای مصرفی بیمار از مشتقات بیس فسفونات استفاده شده باشد، توصیه می شود که از این درمان استفاده نکنید.
استعمال دخانیات می تواند باعث کاهش درصد موفقیت ایمپلنت باشد. بنابراین در صورت مصرف دخانیات توسط بیمار، انجام ایمپلنت توصیه نمی شود.
ایمپلنت چه فوایدی دارد؟
در وهله اول، علاوه بر بازگرداندن زیبایی لبخند، ایمپلنت قابلیت جویدن صحیح و کامل غذا را به بیمار بازمی گرداند. ایمپلنت خطر ساییدگی و از بین رفتن فک در اثر از دست دادن استخوان را به صفر می رساند و باعث ثابت ماندن دندان های اطراف نیز خواهد شد. به طورکلی می توان گفت که با ورود ایمپلنت ها به عرصه دندانپزشکی، کیفیت زندگی بسیاری از بیماران بالا رفته است.
سخن پایانی
جراحی های کلی معمولا نیاز به یک اوردنچر (Overdenture) متحرک دارند که از دندان ها و لثه محافظت می کند و اطمینان حاصل می کند که توصیه های پس از جراحی به دقت و درستی اجرا شده اند. سپس دندانپزشک طی نهایتا 2 هفته تمامی ابزار خارجی را از دهان بیمار خارج خواهد کرد. در تمام این مدت باید در نظر داشته باشید که با این که ایمپلنت دقیقا مانند دندان طبیعی عمل می کند اما در نهایت یک جسم خارجی و تازه وارد به بدن شماست پس طبیعتا نیاز به مراقبت های به خصوصی دارد.
منابع
mayoclinic.org / medicalnewstoday.com/ markazimplant.com
وب سایت رسمی سازمان غذا و دارو آمریکا fda.gov