دستگاه لایت کیور دندانپزشکی چیست و چه کاربردی دارد؟

کیور شدن در دندانپزشکی به معنای پلمیریزاسیون با به عبارت ساده تر "سفت شدن" و "ثابت شدن" مواد ترمیمی است. مواد پرکردنی دندان یا همان مواد ترمیمی در دندانپزشکی به 3 حالت سلف کیور، لایت کیور و دوال کیور تولید می شوند. بنابراین زمانی که می گوییم یک ماده لایت کیور است، به این معنی است که برای پلیمره شدن نیاز به تابش نور دستگاهی به نام "لایت کیور دندانپزشکی" دارد. 

دستگاه لایت کیور دندانپزشکی چیست؟

برای انسان ها همیشه سفید کردن دندان و سالم بودن دندان ها اهمیت داشته، همین باعث پدیدار شدن علوم ترمیمی دندان شده است از سفید کردن دندان بلیچینگ خانگی گرفته تا کامپوزیت و غیره. از نظر تاریخی ابتدا در سال 1960 کامپوزیت های رزینی (Resin-based Composites) برای پر کردن دندان معرفی شدند. در نتیجه ی آن نیاز به دستگاهی برای انتقال انرژی مرحله ی آخر و سخت سازی کامپوزیت احساس می شد. در نتیجه دستگاه لایت کیور اختراع شد. لایت کیور دندانپزشکی دستگاهی است که به وسیله نور بنفش مواد ترمیمی دندان را سفت می کند که به این کار Curing می گویند.
پس از قرار دادن کامپوزیت در دندانی که قصد پر کردن آن را داریم، از لایت کیور برای سفت کردن کامپوزیت استفاده می کنیم. لایت کیور با استفاده از نور بنفش خود باعث تراکم و فشرده شدن سریع کامپوزیت می گردد که دلیل این امر پایین بودن طول موج و بالا بودن انرژی رنگ بنفش می باشد.

4 نسل لایت کیور دندانپزشکی

دستگاه های لایت کیور با توجه به عملکرد و سال ساخت به 4 نسل تقسیم می شوند. 

نسل اول لایت کیور (2002-1999)

اولین نسل از لایت کیورها بسیار کوچک و قابل حمل بودند. نور مورد استفاده در آن ها LED بود. اولین مدل عرضه شده به بازار در سال 1999، Akeda’s LuxoMax بود که در حال حاضر تولید آن متوقف شده است. 

نسل دوم لایت کیور (2004-2002)

نسل دوم لایت کیورها دارای یک تراشه LED بود که انرژی نوری این دستگاه را به طرز چشمگیری افزایش می داد. 

نسل سوم لایت کیور (2011-2004)

تفاوت اصلی این نسل از لایت کیورها انتشار نور LED با طول موج کاملا متفاوت از دو نسل قبلی بود. 

نسل چهارم لایت کیور (امروز-2011)

نسل چهار یا امروزی دستگاه های لایت کیور از 4 طیف رنگی مختلف تشکیل شده اند که شامل نزدیک به فروسرخ، آبی، قرمز و فرابنفش است. این نسل علاوه بر حفظ نقاط قوت نسل سوم و همچنین تصحیح ایرادات نسل های اول و دوم، روند کیور در دندانپزشکی را موثرتر و سریع تر کرده است. 

منبع: مقاله Three generations of LED lights and clinical implications for optimizing their use. 1: From past to present  وب سایت Pubmed منتشر شده در Researchgate

انواع دستگاه لایت کیور دندانپزشکی

به طور کلی 4 نوع لامپ را می توان برای دستگاه های لایت کیور استفاده کرد:

• لامپ های هالوژنیک تنگستن QTH 
• دیودهای نشر دهنده ی نور یا همان LED
• پلاسما (Plasma)
• لیزر (Laser)

اما دو نوع اول یعنی هالوژن ها و LED ها پرکاربردترین نوع لامپ های مورد استفاده در لایت کیور هستند. تفاوت اصلی این دو در طول عمر و بازه ی طول موج است انتشاری است. لامپ هالوژنیک شامل بازه گسترده ای از طول موج ها از 400 تا 500 نانومتر است. اما LED ها معمولا دارای یک بازه ی طول موج بسیار کوچک مثلا از 400 تا 410 نانومتر هستند. همچنین انرژی مصرفی لامپ های LED بسیار کمتر است و تولید حرارتی کمتری دارند و فضای کمتری نیز اشغال می کنند. از سال 2014 به بعد به دلیل محدودیت های زیست محیطی، دسته ی وسیعی از شرکت های تولید کننده ی لایت کیور ها، استفاده از لامپ های هالوژنی را منسوخ کرده و امروزه تقریبا تمام این شرکت ها از LED ها استفاده می کنند.

منبع: مقاله ?What is the blue light all about وب سایت ada در تاریخ 5 می 2021

این LED ها خود به دو دسته تقسیم می شوند:

• نور آبی: دسته ی اول تنها شامل نور آبی است و طول موج آن در بازه ی 440 تا 490 نانومتر است.
• نور ترکیبی: دسته ی دوم در حقیقت ترکیبی از نور چند LED است به گونه ای که طول موج منتشر شده ی نهایی در بازه ی وسیعی از 390 تا 490 نانومتر خواهد بود.

مزایا و معایب نور فرابنفش لایت کیور

استفاده از نور فرابنفش این مزیت را داشت که انرژی این نور بسیار زیاده بوده و در مدت زمان کمتری می توانست سخت سازی کامپوزیت را انجام دهد.

اما نکته ی مهمی که بعدها به آن دقت شد این بود نفوذ طول موج های فرابنفش در لایه های زیرین بسیار سخت است و به همین دلیل عمق کامپوزیت با این طول موج به خوبی در معرض تابش انرژی نخواهد بود. همچنین نور فرابنفش ضررهای واضحی دارد که نمی توان از آن چشم پوشی کرد. 

به همین دلیل شرکت های سازنده ی این دستگاه ها امروزه با تغییر کمی در طول موج فرابنفش به رنگ بنفش و آبی، موفق شده اند دستگاه های لایت کیوری بسازند که هم تقریبا تمام مزیت های نور فرابنفش را دارد و هم خطری از بابت ایجاد رادیکال های آزاد (Free Radical) و سرطان زایی در بدن انسان نخواهد داشت و هم اینکه این نور ها به دلیل داشتن طول موج بلندتر می توانند تا اعماق بیشتری از کامپوزیت نفوذ کرده و منجر به سخت سازی لایه های زیرین کامپوزیت دندان شوند. البته اکثر دستگاه های لایت کیور امروزی دیگر (مانند نسل اول آن ها) از نور فرابنفش استفاده نمی کنند.

لایت کیور بی سیم برند Geosoft

لایت کیور قلمی ECOLIGHT برند DMETEC

لایت کیور بی سیم LED.D برند WoodPecker

لایت کیور دندانپزشکی مدل Blue LEX GT 1200 برند MONITEX

لایت کیور FlashMax P3 برند CMS Dental

دستگاه لایت کیور دندانپزشکی BT 150 Blue Lex برند MONITEX

لایت کیور بی‌سیم مدل LED 03 برند Delma

دستگاه لایت کیور FUSION PLUS برند Dent Light

لایت کیور بلیچینگ تفنگی مدل LED F برند WoodPecker

لایت کیور بی سیم DTE LUX E برند Woodpecker

لایت کیور بی سیم مدل LED D برند بیوتی

لایت کیور قلمی مدل LED H Ortho برند WoodPecker

لایت کیور قلمی مدل LED H برند Woodpecker

لایت کیور تفنگی SKYLIGHT برند Dmetec

در هنگام خرید لایت کیور به چه چیزهایی باید دقت کرد؟

باتری (Battery): یکی از نکاتی که در هنگام خرید دستگاه لایت کیور باید به آن دقت کنید باتری آن است. باتری های لیتیوم یونی (Lithium-ion) نسبت به نیکل کادمیوم (Ni-Cad) شارژ بیش تری نگه می دارند و ظرفیت آن ها حدود 40% بیش تر است. 

بی سیم یا باسیم بودن (Cordless Or Corded): دستگاه های بی سیم طبیعتا خوش دست تر هستند اما همواره باید نگران تمام شدن باتری آن ها باشید. پیشنهاد می کنیم که همیشه یک باتری اضافه و شارژ شده همراه داشته باشید. این نگرانی در مورد دستگاه های باسیم وجود ندارد. 

طراحی (Ergonomic): لایت کیورها از نظر طراحی به چند دسته تقسیم می شوند که در هنگام خرید باید به آن ها دقت شود.

• لایت کیورهای قلمی (Pencil Grips): به دلیل ابعاد کوچک این لایت کیور، به راحتی می توان روی آن کنترل داشت. 
• لایت کیورهای تفنگی (Gun): این مدل لایت کیور نیاز به استفاده با دو دست دارد. 
• لایت کیور بی سیم (Cordless): وزن باتری موجود در این لایت کیورها طبیعتا بر روی کنترل آن ها تاثیر خواهد گذاشت. 
• لایت کیور با سیم (Corded): اتصال بین دستگاه و قلم لایت کیور نیز می تواند بر روی کنترل آن تاثیرگذار باشد. 

گرم شدن و سرد شدن (Heating & Cooling): در دستگاه های گران تر، قسمتی به نام فن دستگاه جایگذاری شده است که زمانی که دمای دستگاه از حد مجاز بالاتر می رود، آن را خنک می کند. این بخش در دستگاه های ارزان تر وجود ندارد و به محض بالا رفتن حرارت، خاموش خواهند شد. داغ شدن بیش از حد دستگاه می تواند به لب و لثه بیمار آسیب برساند بنابراین در زمان خرید باید به این نکته خیلی توجه کنید. 

زمان کیور کردن (Curing Time): یکی دیگر از موارد پر اهمیت زمانی است که لایت کیور می تواند مواد ترمیمی را کیور یا ست کند. بنابراین توصیه ما به شما این است که حتما در این مورد با فروشنده دستگاه صحبت کرده یا کاتالوگ آن را به طور کامل بررسی کنید. 

منبع: مقاله LED Light-Curing Units وب سایت دنتال ادوایزر

لایت کیور از چه بخش هایی تشکیل شده است؟

1.  برد الکترونیکی 
2. ترانس تبدیل ولتاژ 
3. لامپ هالوژنیک یا LED 
4. رابط هدایت نور 
5. محافظ نور
6.  باتری 
7. سوئیچ خاموش و روشن 
8.  سوئیچ‌‌‌‌های انتخاب زمان 
9. پایه شارژکن
10. هندپیس 
11. فن خنک کننده