مقایسه روش های مختلف بلیچینگ دندان
رسیدگی به دندان ها و زیبایی آن ها موضوع امروز و دیروز نیست. بلکه تاریخچه آن به گذشته های دور بر می گردد. در طول تاریخ بسیاری از تمدن ها به معالجه دندان ها و حتی زیبا سازی آن ها توجه خاصی داشته اند، به طوری که حتی در تمدن مایاها در چند هزار سال پیش برای تزئین دندان ها از سنگ‌های قیمتی استفاده می‌شد. یکی از مهم ترین دلایلی که داشتن دندان های زیبا برای افراد ضرورت دارد ، اعتماد به نفس است. زمانی که فرد شروع به صحبت کردن می کند، دندان ها در معرض دید اطرافیان قرار می گیرند. برای افرادی که باید در موضع سخنرانی قرار بگیرند و یا موقعیت و شرایطی هستند که باید با صحبت کردن بر دیگران تاثیر بگذارند ، نیاز به زیبایی دندان ضروری تر نیز هست. چرا که با داشتن دندان های زیبا اعتماد به نفس خود را حفظ می کنند و در عین حال می توانند با صحبت های تاثیرگذار ذهن مخاطب را به خود جلب کنند.
زرد شدن دندان ها، یکی از مواردی است که می تواند باعث کاهش اعتماد به نفس در افراد شود. این اتفاق با استفاده از برخی از مواد غذایی مثل قهوه یا افزایش سن رخ می دهد؛ و به همین دلیل، افراد بسیاری به دنبال سفید کردن دندان هستند. این مسئله پس از اتمام دوره درمان ارتودنسی بسیار شایع است و معمولاً لازم است تا متخصص ارتودنسی وضعیت تغییر رنگ و کدر شدن دندان ها پس از ارتودنسی را بررسی کند و روش مناسب سفید کردن دندان ارتودنسی شده را به شخص پیشنهاد دهد.
با ظهور روش های جدید در دندانپزشکی اکنون داشتن لبخند و دندان های زیباتر در دسترس افراد بیشتری قرار گرفته است. یکی از محبوب ترین روش های سفید کردن دندان، بلیچینگ دندان است. اگرچه بسیاری از لکه ها را می توان با تکنیک های سفید کردن دندان از بین برد، اما سفید کردن ممکن است برای افرادی که دندان های حساس دارند ناراحت کننده باشد. بلیچینگ دندان یکی از روش های سفید کردن دندان، با کمک مواد ویژه است. این کار می تواند هم در مطب دندانپزشکی و هم در منزل توسط خود فرد انجام شود.
بلیچینگ چگونه دندان ها را سفید می کند؟
مواد شیمیایی که در بلیچینگ استفاده می شود، با نفوذ به ساختار کریستالی دندان، موجب اکسید شدن رنگ دانه هایی می شود که در گذشت زمان روی دندان ها رسوب کرده اند. در نتیجه رنگ عاج دندان نیز روشن تر می شود. نکته ای که حائز اهمیت است این است که به دلیل شیمیایی بودن این مواد، هرگز نباید تماسی بین این مواد شیمیایی با لثه و صورت بیمار ایجاد شود. دو ماده شیمیایی که بیش ترین کاربرد را در فرایند سفید کردن یا بلیچینگ دندان دارند، هیدروژن پروکسید (Hydrogen Peroxide) برای سفید کردن دندان توسط دندانپزشک و پروکسید کربامید (Carbamide Peroxide) برای سفید کردن دندان توسط خود فرد هستند. این مواد برخلاف خمیر دندان های سفیدکننده که از مکانیسم فیزیکی ساینده برای از بین بردن زردی ها استفاده می کنند، به صورت شیمیایی و آزاد کردن مولکول های اکسیژن، جرم ها و زردی های دندانی را ضعیف کرده و از بین می برند.
آشنایی با انواع بلیچینگ دندان
برای سفید کردن دندان ها با بلیچینگ دو راه مختلف وجود دارد.
بلیچینگ در مطب دندانپزشکی (Office Bleaching/ Chair-side)
این روش از بلیچینگ در مطب دندانپزشک توسط متخصص بلیچینگ انجام شده و از مواد شیمیایی مخصوص با غلظت بالا و مدت زمان کوتاه استفاده می شود. در این روش دندان های بیمار را به محلول اسیدی آغشته یا اصطلاحا اچ (Etch) می کنیم سپس یک ماده اکسید کننده به مینای دندان می زنیم. سپس دندان ها را در معرض نور شدید یا لیزر قرار داده که این روش با نام بلچینگ دندان یا لیزر هم شناخته می شود. انجام کامل بلیچینگ در این روش معمولا سه تا چهار جلسه طول می کشد و هر جلسه هم حدودا 30 الی 60 دقیقه زمان می برد. باید دقت داشته باشیم تا مواد شیمیایی باعث ایجاد حساسیت و ناراحتی همچون درد لثه و دندان درد نشود. برای جلوگیری از تماس مواد اکسید کننده یا هیدروژن پروکسید با لثه، از ژل های محافظت کننده استفاده می کنیم که با یک نور آبی یا همان لایت کیور (Light Cure) آن را روی دندان در طی مدت زمان انجام بلیچینگ، ثابت نگه می داریم.
منبع: مقاله Tooth-bleaching وب سایت health.harvard.edu در تاریخ 25 ژانویه 2017
بلیچینگ در خانه (Home bleaching/dentist prescribed)
این روش بلیچینگ باید زیرنظر دندانپزشک ولی در منزل و توسط خود فرد بیمار انجام شود. نوع ماده ای که در این روش استفاده می شود، با ماده ای که در مطب توسط دندانپزشک استفاده می شود، متفاوت است. این نوع از بلیچینگ شامل موارد زیر است:
بلیچینگ با ژل و پلاک (توسط دندانپزشک): در این روش، یک قالب از دندان های فرد تهیه می کنیم. در لابراتوار توسط آن قالب، تری پلاستیکی (نایت گارد) ساخته می شود. ژل بلیچینگ درون قالب نایت گارد ریخته شده و روی دندان قرار داده می شود. مدت زمانی که باید قالب روی دندان ها قرار گیرد بسته به وضعیت دندان های فرد، بین 30 دقیقه الی 2 ساعت در روز است. کل پروسه یک دوره درمانی بین یک الی دو هفته برای هر فک می باشد. زیرا در هر بار باید فقط روی یکی از فک ها، قالب بگذاریم. این روش نیازمند صبر و حوصله شخص بیمار است. چنانچه شخص فرصت کافی نداشته و بخواهد بلیچینگ دندان را سریع و در کوتاه ترین زمان انجام دهد، بهتر است به او روش بلیچینگ در کلینیک را پیشنهاد کنید. توجه داشته باشید که اگر قالب ساخته شده دقیقا اندازه دندان بیمار ساخته نشود، مواد سفید کننده و ژل بلیچینگ از قالب خارج شده و باعث سوزاندن و التهاب لثه بیمار خواهد شد.
مزایا
راه سریع و ساده ای برای سفید کردن دندان ها است.
با صرف وقت کم تر، دندان های سفیدی را به بیمار تحویل خواهید داد.
بیمار در زمان شروع و پایان سفیدی دندان آزادی عمل دارد.
نتیجه آن بسیار سریع و طی 3 الی 4 روز مشخص می شود.
معایب
ممکن است بیمار نتواند قالب یا تری (Tray) را به درستی روی دندان ها جایگذاری کند.
به برخی از بیماران هنگام استفاده از تری حالت تهوع دست می دهد.
بلیچینگ های آماده داروخانه ای (توسط خود بیمار):
این دسته از بلیچینگ ها شامل قلم های سفیدکننده، خمیردندان سفیدکننده و ژل و چسب سفید کننده هستند.
قلم های سفید کننده دندان (Teeth Whitening Pen): حاوی پروکسید کاربامید (کارباماید) هستند که مستقیما روی دندان اعمال می شوند تا لکه های سطح دندان را تجزیه و پاک کنند. هر قلم حاوی ژل برای بیش تر از پانزده جلسه درمان است استفاده می شود. به بیمار یادآور شوید که از این قلم ها باید دوبار در روز استفاده کند. این راه سفید کردن دندان ها ماندگاری بالایی نداشته و در عرض چند ماه اثر آن از بین خواهد رفت.
مزایا
یکی از مزایای قلم ها نسبت به سایر روش های بلیچینگ، سهولت استفاده از آن ها است و همچنین نگهداری آن ها بسیار راحت است.
بیمار برای اپلای کردن آن ها بر روی دندان، کنترل بیش تری دارد و احتمال این که به سطح لثه برخورد کند بسیار کم می شود.
انعطاف پذیری بالایی دارند و برای سفید کردن حتی یک دندان نیز مناسب هستند.
تاثیرگذاری بیش تری نسبت به سایر روش های داروخانه ای بلیچینگ دارد.
معایب
تحمل کردن ژل بر روی دندان ها ممکن است به بیمار احساس بدی بدهد.
تاثیر سفیدی قلم های سفیدکننده بسیار زود از بین می رود.
این نوع از بلیچینگ های داروخانه ای نیز مانند بقیه موارد می تواند عوارض جانبی مانند حساسیت دندان و آسیب به بافت لثه را در پی داشته باشد.
ژل یا چسب سفید کننده (Bleaching Strips): این مواد را بیمار باید مستقیما روی دندان بمالد. این محصول بلیچینگ به صورت چسب یا با فرچه مخصوص باید یک یا دو بار در روز به مدت ۱۰ روز تا دو هفته استفاده شود. این دسته از بلیچینگ ها نیز مانند اکثر سفیدکننده های داروخانه ای دوام زیادی ندارند و نتایج آن چهار ماه یا بیش تر (بر اساس مراقبت هایی که بیمار انجام می دهد) ماندگار خواهد بود.
مزایا
برای اغلب بیماران ضرر یا دردی ندارد.
استفاده از این محصول هیچ گونه پیش زمینه ای لازم ندارد و به راحتی از تمام داروخانه ها قابل تهیه است.
استفاده از آن راحت است و در مدت زمانی که نوار روی دندان ها قرار دارد بیمار می تواند به کارهای روزانه اش بپردازد.
معایب
در صورت از بین رفتن چسب، نوار کاملا بی استفاده خواهد ماند.
استفاده طولانی مدت از آن ها به مینای دندان آسیب وارد می کند.
انتخاب روش بلیچینگ کاملا بستگی به نوع زردی دندان دارد. بنابراین نه تنها ممکن است این چسب ها هیچ تاثیری نداشته باشند بلکه گاهی باعث تیره تر شدن دندان ها نیز خواهند شود.
منبع مقاله What to know about teeth whitening strips وب سایت medicalnewstoday در تاریخ 21 جولای 2021
خمیردندان سفیدکننده (Whitening Toothpast/Characoal): از آنجایی که خمیر دندان ها کمی ساینده نیز هستند، به پاک کردن لکه های سطح دندان هم کمک می کنند اما خمیر دندان های سفید کننده حاوی مواد شیمیایی یا عامل پولیش (Polish) نیز هستند که به پاک کردن لکه ها بیش تر از خمیردندان های معمولی کمک می کند. خمیر دندان سفید کننده روشی نسبتا ارزان است که یک درجه رنگ دندان ها را روشن می کند. برخی از این خمیر دندانها حاوی پروکسید نیز هستند. اما طبیعتا مقدار پروکسید موجود در آن ها بسیار کم است و به بافت لثه آسیبی نمی رسانند.
مزایا
زردی های سطحی را از بین می برند.
می توانند باعث از بین رفتن مشکل بوی بدن دهان (Bad Breath) شوند.
استفاده از آن ها بعد از بلیچینگ حرفه ای در کلینیک، می تواند از زردی دوباره دندان ها جلوگیری کند.
معایب
بافت خشنی دارند و به مرور ممکن است باعث از بین رفتن مینا و نمایان شدن لایه زرد دنتین شوند.
استفاده روزانه از آن می تواند باعث حساسیت دندان شود.
تاثیراتی که در بلندمدت بر روی دندان ها خواهد داشت هنوز مشخص نیست.
می تواند باعث زرد شدن دندان های قدیمی تر، کامپوزیت شده و بریج های دندانی (Bridges) شود.
منبع: مقاله Pros and Cons of DIY Teeth Whitening وب سایت yourdentistryguide / مقاله Charcoal Toothpaste for Teeth Whitening: The Pros and Cons وب سایت healthline در تاریخ 17 مارچ 2022
تا به این جا با انواع روش های سفید کردن دندان ها آشنا شدیم. تعدادی از آن ها مربوط به سفید کردن دندان در خانه بوده و توسط خود بیمار صورت می گیرد و در حیطه کاری دندانپزشکان نیست. در این قسمت از مقاله قصد داریم تا تمرکزمان را روی بلیچینگ حرفه ای دندان در کلینیک دندانپزشکی متمرکز کنیم. بلیچینگ حرفه ای تا مدت ها به دو دلیل زمان بر بودن و نیاز به محافظت از لثه چالش بزرگی برای دندانپزشکان بود. به طوری که اکثریت آن ها از انجام آن برای بیماران سر باز می زدند. از طرفی بیماران نیز به دنبال روش سریع تری برای رسیدن به دندان های سفید می گشتند و بلیچینگ در مطب یا همان Chair-side را مناسب و تاثیرگذار نمی دانستند. امروزه با پیشرفت تجهیزات و ابزار دندانپزشکی چالش های مربوط به بلیچینگ نیز کاهش پیدا کرده و اثرگذاری آن نیز بیش تر از سابق شده است.
مراحل سفید کردن دندان با بلیچینگ در کلینیک (Chair-side)
پیش از هر اقدامی برای سفید کردن دندان ها با بلیچینگ لازم است هر مشکلی مانند پوسیدگی و جرم دندانی درمان شود زیرا بلیچینگ صرفا یک روش برای زیبایی دندان بوده و هیچ کاربرد درمانی ای ندارد. سپس فرایند بلیچینگ را آغاز می کنیم.
مرحله اول: انتخاب دستگاه بلیچینگ
برای بلیچینگ دندان ها می توانیم از دو دستگاه مختلف لیزر (Laser) یا زوم (Zoom) استفاده کنیم.
تفاوت دستگاه بلیچینگ زوم و لیزر
دستگاه زوم هم زمان می تواند تمامی دندان های بیمار را تحت تأثیر قرار داده و سفید کند. با این امر می توان از یکنواختی میزان واکنش و سازگاری بهتر نتایج اطمینان حاصل کرد. اما سفید کردن دندان ها با لیزر، هر بار فقط یک دندان مورد هدف قرار می گیرد.
دستگاه زوم انرژی مادون قرمز را فیلتر می کند. این یعنی که دندان های بیمار به اندازه درمان های سفید کننده با لیزر در معرض گرما نیستند. در مقابل، بلیچینگ با لیزر باعث قرار گرفتن دندان ها در معرض طولانی مدت انتشار مادون قرمز می شود.
نتایج حاصل از دستگاه زوم سریع تر است. مطالعات نشان داده اند که روند انجام کار زوم سرعت بیش تری نسبت به بلیچینگ دندان ها با لیزر دارد.
تحمل سفید شدن دندان ها با لیزر برای بیمار آسان تر است. برخی از بیماران تحمل سه جلسه زوم را کمی دشوار می دانند، خصوصا اگر دندان های نسبتا حساسی داشته باشند.
بلیچینگ دندان با دستگاه زوم با بهره گیری از مواد سفید کننده غلیظ به طور مستقیم روی دندان ها و تابش یک نور خاص (LED، UV یا هالوژن)* عمل می کند. این دستگاه با تغییر رنگ دندان ها، می تواند رنگ آن ها را تا هشت سایه (Shade) روشن تر کند.
برخلاف بسیاری از سیستم های سفید کننده دیگر، فرمول زوم حاوی ترکیبات ضد حساسیت بوده و به کاهش خطر حساسیت دندان ها پس از درمان کمک می کند.
در نهایت با در نظر گرفتن تمام این نکات، باید با بیمار به یک نتیجه مشترک رسیده و کار بلیچینگ را آغاز کنید.
منبع: مقاله Professional Teeth Whitening: Everything You Need To Know وب سایت مجله سلامت forbes در تاریخ 27 ژوئن 2022
*مقایسه نورهای دستگاه وایتنینگ دندان
مزیت LED نسبت به لامپ هالوژن این است که نیازی به خنک کننده نخواهد داشت.
مصرف لامپ هالوژن بیشتر از LED است.
گرمای لامپ هالوژن بیشتر از LED است.
شدت نور هالوژن بیشتر از LED است.
مرحله دوم: محافظت از لثه بیمار (Isolation)
ایزوله کردن یا محافظت از بافت لثه مهم ترین و حیاتی ترین مرحله بلیچینگ دندان است. بلیچینگ آفیس چون تحت نظارت مستقیم است، غلظت هیدروژن پروکسید آن نیز حدود 35 درصد (بین 25 تا 40 درصد) است. بنابراین در صورت برخورد با لثه، آن را خواهد سوزاند. برای حل این مشکل و پایین آوردن ریسک آسیب به لثه از موادی به عنوان رزین محافظ لثه (Gum Barrier) یا رابردم مایع استفاده می کنیم. با این محلول دور تا دور دندان و سطح لثه بیمار را پوشش می دهیم تا از برخورد هیدروژن پروکسید به آن ها جلوگیری کنیم. این رزین محافظ در هنگام اپلای شدن بر روی دندان هیچ حرارتی از خود تولید نمی کند و برای سفت شدن آن کافی است لایت کیور را به مدت کوتاهی بر روی آن ها نگه داریم.
مرحله سوم: اپلای ژل سفید کننده و نور (Gel and Light)
در این مرحله ژل سفیدکننده را با برس مخصوص (Brush) بر روی سطح روی دندان ها (Facial) می مالیم. توجه داشته باشید که باید مطمئن شویم که در مرحله اول قرار دادن ژل حتما مواد به قطر 1 تا 2 میلی متر بر روی هر دندان قرار بگیرند. بعد باید با استفاده از دستگاهی که در مرحله اول انتخاب کرده بودیم (زوم یا لیزر) اقدام به سفید کردن دندان ها کنیم. اما پیش از آن حتما عینک محافظ را بر روی چشم های بیمار برای جلوگیری از آسیب اشعه های دستگاه قرار دهید. نور دستگاه را به مدت 15 دقیقه روی ژل نگه می داریم. سپس باقی مانده ژل را با دستگاه ساکشن دندانپزشکی پاک می کنیم. در آخرین مرحله، رول های پنبه ای، رترکتور و محافظ لثه را ضدعفونی می کنیم تا اثری از هیدروژن پروکسید بر روی آن ها نباشد. سپس با اینسترومنت های به خصوص آن ها را از دهان خارج می کنیم.
چرا از نورهای LED، UV یا هالوژن استفاده می کنیم؟
درست است که خود هیدروژن پروکسید تا حد زیادی باعث سفید شدن دندان ها می شود اما طبق تحقیقات انجام شده در سال 2016 توسط مجله دندانپزشکی مرسوم (Journal of Conservative Dentistry) استفاده از نورها سفیدی و براقیت دندان ها را افزایش می بخشد.
برای این که از بلیچینگ دندان نتیجه بهتری دریافت شود بهتر است که بیمار طی 2 تا 3 جلسه به مطب مراجعه کند تا این فرایند باز تکرار شود و نتیجه دلخواه او به دست بیاید. اما اگر بیمار توانایی حضور دوباره در مطب را نداشته باشد می توان به آن ها روش استفاده از ژل و تری (قالب) را پیشنهاد داد. نکاتی که باید بیمار در هنگام استفاده از تری های خانگی رعایت کند عبارتند از:
قالب را بین 10 تا 30 دقیقه روی دندان ها قرار دهند.
تا 2 ساعت بعد از برداشتن قالب از خوردن و نوشیدن مواد غذایی رنگی مانند قهوه و چایی و استعمال سیگار خودداری کنند.
ترجیحا از ژل پیشنهادی استفاده کنند و آن را تعویض نکنند.
یادتان باشد که حتما از آن ها بخواهید که نکات ذکر شده را جدی بگیرند.
منبع: مقاله Teeth whitening وب سایت nhs.uk در تاریخ 17 ژانویه 2022
کلام آخر
بلیچینگ ها یکی از راه های سفید کردن دندان ها بوده و صرفا جنبه زیبایی دارند. بنابراین پیش از انجام بلیچینگ باید تمام مشکلات دندانی بیمار برطرف شود. سفیدی دندان ها با بلیچینگ به هیچ عنوان دائمی نبوده و معمولا بین 6 ماه تا 3 سال دوام خواهد داشت. هرچه میزان مواد غذایی رنگ دار مصرفی توسط بیمار بیش تر باشد، این مدت زمان نیز کم تر است. به یاد داشته باشید که حتما پیش از شروع بلیچینگ از بیمار در مورد جراحی های قبلی دندان، نواحی آسیب دیده با فلوراید و مصرف انتی بیوتیک تتراسایکلین (Tetracycline) در این دوره صحبت کنید. امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد. برای مطالعه مقالات بیش تر با آکادمی یونیت همراه باشید.