یونیت دندانپزشکی؛ اجزاء و دستورالعمل ها
در مطب های دندانپزشکی تعداد بالایی ابزار و تجهیزات وجود دارند که هرکدام نیاز به بازرسی و گاهی تعمیرات دارند. تعداد بالای این وسایل ممکن است باعث شود که گاهی کاری از قلم بیفتد. از آن جایی که تمام فعالیت های درون مطب بر روی سلامت بیمار تاثیر خواهد گذاشت، از قلم افتادن حتی یک کار کوچک نیز می تواند پیامدهای بزرگی داشته باشد. بنابراین تهیه چک لیست برای هر مطبی ضروری است.
آن چه در این مقاله خواهید خواند:
آشنایی با اجزای یونیت دندانپزشکی
استانداردها و دستورالعمل های یونیت دندانپزشکی
چک لیست بازرسی یونیت دندانپزشکی
یونیت دندانپزشکی (Dental Unit) چیست؟
یونیت دندانپزشکی اصلی ترین و اساسی ترین وسیله در هر مطب یا کلینیک دندانپزشکی می باشد که ضروری ترین ابزار کار دندانپزشک به حساب می آید.
یونیت از بخش های مختلفی تشکیل شده است که شامل موارد زیر است:
صندلی یونیت
قسمتی که برای نشستن بیمار تعبیه شده است که هم به صورت تکی و هم به صورت بخش بخش قابل تنظیم است را صندلی یونیت می گویند. صندلی یونیت قابلیت تنظیم ارتفاع و حالت سر را مناسب با حالت بیمار دارد.
پایه و بازوی یونیت
یونیت دندانپزشکی و کلیه قطعات مربوط به آن از جمله چراغ یونیت برروی یک بازوی افقی نصب می شوند. استقامت مکانیکی بازو و محل آن به گونه‌ای محاسبه و طراحی شده که مجموعه سیستم، متعادل، بدون لرزش و با حداقل وزن ممکن در کنار هم قرار بگیرند.
تبلت یا میز کنترل دندانپزشک
اصلی ترین قسمت یونیت دندانپزشکی میز یا تبلتی است که در اختیار دندانپزشک قرار دارد. بر روی این تبلت دکمه تنظیم تمام بخش های یونیت و هندپیس ها و شیلنگ های مورد نیاز دندانپزشک متصل شده اند. برخی از بخش هایی که از طریق تبلت دندانپزشک قابل کنترل هستند شامل موارد زیر هستند:
- Chair up/down: این دکمه‌ها باعث حرکت صندلی به سمت بالا و پایین می‌شوند.
- Backrest movement: این دکمه‌ها باعث جلو و عقب شدن پشتی صندلی می‌شوند.
- Cold/hot water: این دکمه‌ها باعث ریزش آب گرم یا سرد از کراشوار می شوند.
- Height control: باعث کنترل و روشن و خاموش شدن چراغ یونیت دندانپزشکی می‌شود.
- Instrument speed control: باعث کنترل سرعت چرخش آنگل و توربین‌های دندانپزشکی می شود.
- Zero position: صندلی را به وضعیت صفر برده و باعث ریزش آب از دوش آب لیوان می شود.
تبلت یا میز دستیار
قسمتی است که در سمت مخالف دندانپزشک (سمتی که دستیار قرار می گیرد) می باشد و روی آن بسته به مدل یونیت می تواند دکمه های تنظیم پوزیشن صندلی بیمار، دکمه های کنترل جریان آب کراشوار، دکمه ی روشن/خاموش چراغ یونیت، پوآر آب و هوا و… وجود داشته باشد. همچنین این قسمت شامل سیستم ساکشن (ساکشن معمولی و ساکشن دهانی با حجم بالا (HVE)) نیز می باشد.
کاسه کراشوار
قسمتی کاسه مانند و مشابه یک روشویی کوچک است که بیمار از آن برای شستن دهان و خالی کردن محتویات دهان خود استفاده می کند. یک شیر آب کوچک در بیرون و کنار آن وجود دارد که جهت پر کردن لیوان یک بارمصرف برای بیمار در زمان نیاز به شست و شوی دهانش می باشد و یک شیر آب نیز در داخل آن وجود دارد که جریان آب از آن کمک می کند تا محتویات تخلیه شده از دهان بیمار به داخل کراشوار شسته شود.
چراغ یونیت
یونیت دندانپزشکی دارای یک چراغ متحرک می باشد که با تنظیم آن می توان نور را مستقیما به محیط کار و داخل دهان بیمار تاباند تا دید دقیق تری حاصل شود. برای تنظیم محل و زاویه ی نور یک یا دو دسته روی چراغ قرار داده شده است.
نگاتسکوپ
در برخی انواع یونیت ها قسمتی به نام نگاتسکوپ وجود دارد که برای مشاهده ی بهتر فیلم های رادیوگرافی بیمار به کار می رود. این نگاتسکوپ می تواند در اندازه های متفاوت بوده و به صورت یک قسمت متصل به تابلت و یا به صورت جداگانه بر روی یونیت موجود باشد.
مانیتور
در برخی از انواع جدید یونیت ها یک مانیتور جهت مشاهده ی بهتر و بررسی برخی تصاویر و رادیوگرافی ها به سیستم یونیت متصل می باشد.
یونیت به قطع گران ترین تجهیزات موجود در مطب یا کلینیک ها است. بنابراین منطقی است که در زمان خرید آن بیش ترین دقت را به خرج دهیم. همچنین به بهترین شکل ممکن از تمام بخش های آن نگهداری کنیم. در این مقاله تمام نکاتی که یک یونیت دندانپزشکی باید داشته باشد را بررسی و نکاتی را که باید در مورد نگهداری از یونیت بدانید را به طور کامل بیان می کنیم. با ما همراه باشید.
استانداردها و دستورالعمل های یونیت دندانپزشکی
هر یونیت دندانپزشکی باید حتما دارای مشخصات زیر باشد:
- برق تجهیزات مرتبط به بیمار و کنترلرهای کاربر کم تر از 24 ولت باشد.
- کراشوار باید دارای مشخصات زیر باشد:
- باید از جنسی باشد که در اثر شستشو با مواد شوینده و ضدعفونی کننده (طبق توصیه کارخانه سازنده) ماهیت، رنگ وسطح آن تغییر نکند (عدم خوردگی، غیر قابل نفوذ میکروب و مواد آلاینده) و ترجیحا قابل اتوکلاو باشد.
- کراشوار باید گودی مناسب داشته و فاصله آن تا بیمار طوری باشد که به هنگام تخلیه آب دهان اطراف آن خون آلود و یا آلوده نشود و آب به طور کامل درون کراشوار چرخش داشته و دارای توری قایل تخلیه باشد تا خرده های آمالگام و یا خرده های دندان وارد فاضلاب نشود
- کراشوار باید تخلیه درست آب داشته باشد.
- پوزیشن صندلی دندانپزشکی باید از سه محل کنسول دندانپزشک و دستیار و فوت کنترل (کنترل پایی) قابل تنظیم بوده ولی یونیت دندانپزشکی فقط از دو محل کنسول دندانپزشک و دستیار قابل کنترل باشد.
- کنترل ساکشن باید تنها از محل کنسول دستیار دندانپزشک صورت بگیرد.
- ساکشن یونیت باید حداکثر تا یک سال اتومات یا دارای موتور (Motorised) شود.
- ساکشن یونیت باید مجهز به سیستم شستشو و ضدعفونی کننده مسیر ساکشن بوده و دارای سیستم کنترل عدم برگشت مایعات ساکشن به دهان بیمار باشد.
- روکش صندلی باید قابل شستشو، ضد عفونی کردن (طبق توصیه سازنده)، خشک شدن به موقع و بدون تغییر در ماهیت، کیفیت رنگ و ترجیحا بدون درز و نیز غیر قابل اشتعال باشد.
- تضمین عدم برگشت آب به داخل مجاری سیستم اینسترومنت ها بعد از اتمام فعالیت آن ها الزامی است.
- یونیت باید مجهز به سیستم تزریق مواد ضد عفونی کننده مجاز بوده و دارای مخزن آب بهداشتی به تمام مجاری آب داخل یونیت و اینسترومنت ها باشد.
- محل ورودی آب به داخل یونیت باید فیلتر سختی گیر آب داشته باشد.
- هوای ورودی یونیت دندانپزشکی باید عاری از رطوبت و روغن باشد (استفاده از فیلتر مخصوص حذف رطوبت قید گردد).
- ساکشن یونیت دندانپزشکی باید حداکثر ظرف مدت یک سال مجهز به دستگاه جدا کننده آمالگام (Amalgam Separator) شود. آمالگام اگر وارد سیستم فاضلاب شود، علاوه بر مسدود کردن آن باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی نیز خواهد شد.
- یونیت باید قابلیت ارتقاء به تازه های تکنولوژی روز و الزامات ابلاغی وزارت بهداشت را داشته باشد.
- در ارتباط با چراغ دندانپزشکی یونیت 5 اصل وجود دارد:
- الزاما نور چراغ سرد و بدون سایه باشد.
- بازوی متحرک چراغ سلف بالانس (Self Balance) باشد.
- کادر نور در فاصله 70 سانتی متر (فاصله کانونی) قرار داشته باشد.
- میزان نور دهی باید بین 12000 تا 25000 لوکس (LUX) قابل تنظیم باشد.
- سایر شرایط استاندارد ملی چراغ دندانپزشکیISIRI 3805 و الزامات این اداره کل را داشته باشد.
- قطعات اولیه در تماس با بیمار و دندانپزشک مورد استفاده در دستگاه های یونیت و صندلی دندانپزشکی می بایست دارای تاییدیه کیفی بین المللی و یا دارای ضمانت کافی در طول عمر مفید دستگاه یونیت و صندلی دندانپزشکی باشد.
- اتاق قرارگیری یونیت باید دارای نور و تهویه مناسب بوده و حداقل فضای لازم جهت اتاق کار 12 متر برای هر یونیت می باشد و محل نصب آن می بایست به نحوی باشد که پس از قرار گیری کابینت ها و سایر ملزومات به منظور جلوگیری از آلودگی محیط اطراف حداقل به شعاع یک متر در اطراف یونیت فضای باز وجود داشته باشد.
منبع: قوانین و مقررات یونیت دندانپزشکی در ایران از وب سایت مدیرنس
چک لیست بازرسی یونیت دندانپزشکی
در رابطه با نگهداری از یونیت دندانپزشکی، وظایف را می توان به دسته ها روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه تقسیم کرد.
چک لیست روزانه
هندپیس های یونیت را با فشار آب، شستشو دهید.
هندپیس‌ها را ضدعفونی و روغن‌کاری کنید.
لوله های آب را پس از استفاده هر بیمار تمیز کنید.
لوله های عمل HVE و لوله‌های بیرون‌کش بزاق ساکشن را بعد از استفاده تمیز کنید.
آب و مایعات قسمت‌های زانویی شکل لوله های یونیت را که گیر کرده‌اند را خارج کنید.
در انتهای هر شیفت کـاری باید هوای باقی مانده را تخلیه کنید زیرا دستگاه نباید تحت فشار هوا بماند. هوای باقی مـانده را تخلیه نمـایید زیرا دستگاه نباید تحت فشار هوا باشد و نیز به همین ترتیب باید آب داخل دستگاه را خارج نمود زیرا عدم خروج و باقی ماندن آب داخل لوله ها باعث رسوب املاح در داخـل لـوله‌ها و در نتیجه باعث کـاهش عمر کاری قطعات می شود.
یکی از مهم ترین کارهایی که به طور روزانه باید انجام شود، استریل کردن تمام یونیت و ابزارهای آن بعد از مراجعه هر بیمار است.
منبع: مقاله The dental assistant’s guide to dental equipment maintenance وب سایت dentistryiq در تاریخ 19 مارچ 2018
چک لیست هفتگی
تعویض لوله‌های زانویی شکل یونیت دندانپزشکی
سالم بودن صندلی یونیت را تست کنید تا مطمئن شوید صدای عجیبی نمی دهد.
عملکرد هندپیس ها به صورت هفتگی باید تست شود.
لوله‌های آب و خروجی آن را چک کنید تا گرفتگی یا نشتی در مسیر آن وجود نداشته باشد.
چک لیست ماهانه
زانویی اصلی یونیت را بررسی، تمیز و در صورت لزوم تعویض کنید.
به منظور تخلیه رسوبات داخل شیلنگ ها باید هر دو هفته تا یک ماه بسته به نوع کار خود، شیلنگ ها را در هم بتابانید تا رسوبات جدا شوند.
به صورت ماهانه باید کمپرسور، ساکشن، آمالگام سپراتور و لوله های هندپیس یونیت را چک کنید.
چک لیست سالانه
روغن کمپرسور را عوض کنید. توجه داشته باشید که در صورت قرارگیری کمپرسور در جای گرم باید حتما روزانه پس از پایان کار، شیر تخلیه آن را باز کنید.
منبع: مقاله Routine Equipment Maintenance and Checklist وب سایت dentaltown در تاریخ ژوئن 2015
کلام آخر
یونیت دندانپزشکی قلب هر مطب دندانپزشکی می باشد و کوچکترین مشکل در عملکرد آن باعث مختل شدن کارآیی مطب خواهد شد. شاید بسیاری از نکات گفته شده هرگز مورد استفاده قرار نگیرد یا شاید لازم نباشد که شما در مورد کمپرسور یونیت اطلاعات کسب کنید اما شرط احتیاط این است که در مورد این تجهیز مهم در مطب خود بیش ترین آمادگی را داشته باشید. انتخاب یک یونیت مناسب تاثیر زیادی در تسلط، آسایش و کیفیت کار دندانپزشک دارد. علاوه بر این در آرامش و راحتی بیمار نیز موثر به شمار می‌رود. از این رو انتخاب یک یونیت دندانپزشکی مناسب اهمیت بسیار بالایی دارد. برای نگهداری از یونیت دندانپزشکی پروتکل ها و استانداردهایی وجود دارد که برخی از آن ها جهت جلوگیری از انتقال بیماری و برخی از آن ها استانداردهای تعیین شده از سوی سازمان های جهانی و وزارت بهداشت ایران هستند. در این مقاله سعی کردیم تا شما را با تمام این قوانین و مقررات آشنا کنیم تا بتوانید خرید مطمئن تر و آسوده خاطری داشته باشید.
ممنون که با ما همراه بودید. برای مطالعه مقالات بیش تر می توانید به بخش آکادمی یونیت مراجعه کنید.