تفاوت کامپوزیت ونیر و باندینگ دندانپزشکی چیست؟

برای بررسی تفاوت کامپوزیت و باندینگ دندانپزشکی شاید برایتان جالب باشد که ابتدا کمی با تاریخچه ظهور آن ها در دندانپزشکی اطلاعات کسب کنید. سال 1928 در صنعت سینمای هالیوود اتفاق ساده ای رخ داد که منجر به تحولی عظیم در صنعت دندانپزشکی شد. دندانپزشک آمریکایی اهل کالیفرنیا به نام چارلز پینکوس (Charles Pincus) برای اولین بار با یک لایه نازک از ونیر پرسلین (veneer porcelain) سعی کرد تا دندان های بازیگر یک فیلم را زیباتر و سفیدتر کند. این روش به حدی بین بازیگران و افراد مشهور آمریکا محبوب شد و ادامه پیدا کرد که در سال 1937 ایده ابداع ونیر موقت به ذهن چارلز رسید. او این ونیرهای موقت را با چسب دندان بر روی دندان ها نصب می کرد.

در سال 1959 پزشک دیگری به نام مایکل بونکوره (Michael Buonocore )  ایده اسیدشویی یا اچینگ (Etching) ونیر پرسلین را به منظور بهبود برقراری پیوند ونیر با مینای دندان به جامعه دندانپزشکی معرفی کرد. با ورود روش اچینگ فکر ثابت کردن ونیر بر روی دندان ها به ذهن دندانپزشکان رسید. سپس در سال 1982، دکتر سیمونسن (Simonsen) و دکتر کالامیا  (Calamia) موفق شدند تا با استفاده از اسید هیدروفلوریک ونیرهای دندانی را به مینای دندان پیوند دهند به نحوی که استحکام قابل قبولی داشته باشند و بتوان آن ها را ونیرهای ثابت نامید.

قیمت بالای ونیر پرسلین ها باعث شده بود تا فقط افراد مشهور و ثروتمند جامعه بتوانند از آن ها برای اصلاح لبخند خودشان استفاده کنند. با گذشت زمان و پیشرفت علم دندانپزشکی، کامپوزیت های ونیر و سرامیک جای پرسلین ها را گرفتند. آن ها علاوه بر نصب راحت تر و ماندگاری بالاتر از قیمت پایین تری نیز برخوردار بودند که باعث می شد تقریبا تمام اقشار جامعه توانایی استفاده از آن ها را داشته باشند. پیش از آن که به بررسی تفاوت کامپوزیت ونیر و باندینگ دندانپزشکی بپردازیم، نیاز است که با هر کدام از آن ها به طور جداگانه آشنا شویم. برای آشنایی بیش تر با ونیرها و انواع آن ها با ما همراه باشید.

(منبع: مقاله The History Of Dental Veneers وب سایت optident.co.uk در تاریخ 6 ژانویه 2020)

ونیر دندان چیست؟

ونیر پوسته ای همرنگ دندان افراد است که برای پوشش سطح جلوی دندان ها با داشتن کاربرد هایی بی نظیر، مورد استفاده قرار می گیرد. ونیرها به طور معمول با تکنولوژی خاص و در لابراتوار دندانسازی ساخته می شوند و در انواع متفاوتی وجود دارند.

انواع ونیرهای دندانپزشکی

ونیرها به دو صورت ممکن است ساخته شوند:  پرسلین ونیر و ونیر کامل (فول ونیر)

پرسلین ونیر (Porcelain Veneer)

ونیرهای پرسلین برای ترمیم آسیب‌های کوچک و یا نواحی تغییر رنگ یافته موضعی به کار می‌رفتند. به عبارت ساده‌تر در ونیر پرسلین ها تنها قسمتی از دندان با ونیر پوشیده می شد. امروزه اما پرسلین ها به صورت قالب و خارج از دهان بیمار ساخته می شوند و سپس بر روی سطح دندان قرار می گیرند. می توان گفت که لمینت های امروزی در واقع نسخه پیشرفته ای از پرسلین های ونیر هستند.

در فول ونیر یا ونیر کامل تمام سطح دندان با ونیر پوشیده خواهد شد. فول‌ ونیرها برای ترمیم آسیب‌ های گسترده یا نواحی تغییر رنگ داخلی که اکثر سطوح دندان را در بر گرفته کاربرد دارند. هنگام در نظر گرفتن فول ونیر به عنوان طرح درمان چندین فاکتور مهم مانند سن بیمار، مال اکلوژن یا نحوه روی هم قرارگیری دندان‌ها، سلامتی بافت‌ها، موقعیت دندان‌ها، همچنین بهداشت دهان و دندان باید مورد ارزیابی قرار گیرند. مزیت فول ونیرها نسبت به نوع پرسلین برگشت پذیری آن ها است. به این معنی که هر زمان که لازم باشد می توانید آن را از روی دندان های بیمار بر دارید. اما در نوع پرسلین این امکان وجود ندارد زیرا برای نصب آن بر روی دندان نیاز است که مقداری از دندان طبیعی را حذف کنید. 

فول ونیر (Veneer)

(منبع: مقاله Everything You Need to Know About Composite Veneers نوشته Jennifer Larson وب سایت Healthline.com تاریخ 23 اکتبر 2019)

طبق تحقیقات و اسناد باقی مانده از آن دوران نصب ونیرها به دو روش انجام می شد که هنوز هم از همین دو روش استفاده می شود:

• پیوند دادن مستقیم رزین* کامپوزیت روی دندان ها
• نصب ونیر پیش ساخته (لمینت دندان)

*کامپوزیت ونیر (کامپوزیت امروزی) نوعی از رزین است که با درجات مختلف استحکام، پولیش پذیری و ضریب شکست نوری ساخته می شود. برای درک بهتر این مطلب به عکس زیر توجه کنید. 

(منبع: مقاله Geometry Assurance Integrating Process Variation With Simulation of Spring-In for Composite Parts and Assemblies مجله Journal of Computing and Information Science in Engineering به تاریخ ژانویه 2016)

هر دو این روش ها در ابتدا و طول سالیان زیادی نقطه ضعف هایی مانند عدم ثبات و کج شدگی بر روی دندان داشتند که با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی برطرف شدند به طوری که در حال حاضر دندانپزشکان می توانند برای پوشش دادن هر نوع مشکلی در دندان ها از رزین کامپوزیت استفاده کنند. دندانپزشکان امروزه قادرند بافت کامپوزیت‌ دندان را دقیقاً مانند مینای دندان طبیعی، صاف و درخشان جلوه دهند و با این روش به راحتی عیوب ظاهری یک یا تمام دندان ها را پوشش دهند. برای آشنایی با انواع کامپوزیت های دندانپزشکی با ما همراه باشید.

مواد کامپوزیت دندان چیست؟

کامپوزیت‌ها، یکی از پرکاربردترین و پرمصرف‌ترین مواد مورد استفاده در دندانپزشکی‌ امروز هستند. کامپوزیت دندان به موادی شبیه خمیر می‌گویند که دندانپزشک با استفاده از آن مواد، دندان‌ های شکسته، پوسیده، ترک‌ خورده یا سیاه شده را ترمیم می‌کند. کامپوزیت ها از نظر سایز، مقدار و نحوه استفاده به دسته های کامپوزیت های هیبرید (Hybrid) شامل مایکروهیبرید (Microhybrid)، نانوهیبرید (NanoHybrid) و هیبریدهای سنتی (Traditional Hybrid)، ماکروفیل (Macrofill)، میکروفیل (Microfill)، نانوفیل (Nanofill)، مایع یا فلو (Flowable)، خودترمیم (Self Cure)، یونیورسال (Universal)، بالک فیل (Bulk-Fill) و کامپوزیت ارتودنسی (Orthodontic) تقسیم می شوند که در این مقاله به شرح هر یک از آن ها خواهیم پرداخت.

کامپوزیت ماکروفیل

 ماکروفیل‌ ها اولین کامپوزیت‌هایی هستند که وارد بازار شدند. این نوع از کامپوزیت شامل ذراتی از 10 تا 50 میکرومتر هستند. اگرچه استحکام این ذرات بزرگ بسیار عالی است اما زیبایی کمی دارند و صیقل دادن آن ها به دلیل بزرگی ذرات پرکننده بسیار سخت است. برخی از این ذرات به قدری بزرگ هستند که با چشم غیر مسلح نیز دیده می‌شوند. اگرچه این روزها معمولا از کامپوزیت ماکروفیلی استفاده نمی‌شود اما ممکن است هنوز دندانپزشکانی باشند که از این روش ترمیم قدیمی استفاده کنند.

کامپوزیت میکروفیل

میکروفیل‌ها برای اولین بار در اواخر دهه 1970 میلادی و در نتیجه افزایش ماکروفیل‌ها ساخته شدند. ذرات زیر 100 نانومتر هستند. اگرچه بر خلاف ماکروفیل‌ها  قابلیت صیقل پذیری و زیبایی بیشتری دارند اما ضعیف بودند و نمی‌توانستند در برابر فشارهایی که به دندان ها وارد می شوند مقاومت کنند.

کامپوزیت نانوفیل

 جدیدترین نسل کامپوزیت‌ها کامپوزیت های نانوفیل هستند که Filtek Supreme Ultra Universal نام گرفته اند. این نانوکامپوزیت ‌ها دارای ذراتی به اندازه 20 نانومتر و بسیار کوچک هستند.  چیزی که نانوکامپوزیت‌ ها را منحصر به فرد می ‌کند گروه شدن ذرات با یکدیگر و تشکیل خوشه های نانو است. این ویژگی سبب نزدیک شدن ذرات کوچک تر به یکدیگر شده و عملکردی مانند ذرات بزرگ تر به آن ها می دهد. بنابراین باعث افزایش قدرت، مقاومت در برابر سایش و صیقل پذیری آن ها می ‌شود.

کامپوزیت هیبرید، میکرو هیبرید و نانوهیبرید

این کامپوزیت‌ها دارای مخلوطی از ذرات بین 10 تا 50 میکرومتر و ذرات 40 نانومتری هستند. در واقع اگر قابلیت مقاومت کامپوزیت های ماکروفیل و صیقل پذیری میکروفیل ها را با هم ترکیب کنیم، کامپوزیت های هیبریدی را خواهیم داشت. مزایای کامپوزیت های هیبریدی شامل موارد زیر است:

• رنگ طبیعی تر دندان ها نسبت به سایر کامپوزیت ها
•  خاصیت چسبندگی بالا
•  قابل استفاده برای ترمیم کلاس های 1 تا 5 دندان‌ های خلفی و قدامی
•  پولیش یا صیقل پذیری آسان
•  تصحیح رنگ دندان به دلیل استتیک زیبا و کوربیدآپ 
•  ترمیم دندان های قدامی آسیب دیده ناشی از ضربه اینله و آنله
•  قابل استفاده به عنوان فیشور سیلانت
•  آندرکات گیری (بلوکات آندرکات ها)
•  ثابت کردن دندان های لق 
•  قابلیت استفاده به عنوان Base/Liner در زیر ترمیم های کامپوزیتی

تفاوت بیس و لاینر دندانپزشکی چیست؟

 لاينر (Liner)، لايه نازكي از يك ماده است كه روي سطوح آماده سازي شده دندان قرار داده شده، دندان را از مواد ترميمي، مايعات داخل دهان و در نهايت محيط خارج محافظت می نمايد. قابل ذكر است كه لاينرهاي با ضخامت كم را مي توان به دو دسته لاينرهاي محلول (با ضخامت 2-5 ميكرون) و لاينرهاي پسوس انسيون (به طور معمول با ضخامت 20 - 25 ميكرون) تقسيم کرد. از لاينرهاي ضخيم تر، تحت عنوان (cement liners) با ضخامت 1000- 200 ميكرون، به طور معمول جهت حفاظت حرارتي و درمان دارويي پالپ استفاده مي شود اين مواد به طور معمول به دليل ضخامت، سختي يا استحكام ناكافي، به تنهايي در حفرات عميق استفاده نمي شوند. بیس ماده اي ضخیم تر از لاينر است كه جهت جايگزيني عاج از دست رفته استفاده مي شود.  اين ماده بايد بلافاصله بعد از جايگذاري و سخت شدن اوليه قادر به تحمل نيروهاي ناشي از فشرده سازي ماده ترميمي باشد. اين مواد در زير رستوريشن (اعمال ترمیمی) دائم استفاده شده و باعث التيام پالپ آسيب ديده مي گردند. همچنين پالپ را در برابر شوک هاي گالوانيک، حرارتي و تروماي مكانيكي محافظت می نماید. در عکس زیر جایگاه قرارگیری بیس و لاینر را به وضوح می توانید ببینید.

نکته: وارنیش (Varnish) در عکس بالا لایه ای ضخیم از فلوراید است که بر روی سطح دندان ها قرار می‌ گیرد.

 کامپوزیت فلو یا مایع (Flowable)

 کامپوزیت مایع یا فلو اساساً با انعطاف‌پذیری عالی آن شناخته می‌شود. این امر دندانپزشک را در دستکاری کامپوزیت بسیار راحت می‌کند. در دندانپزشکی از کامپوزیت‌ های مایع برای پر کردن حفره‌های کوچک دندان مانند شکاف، منافذ یا پوسیدگی باقی مانده دندان استفاده می‌شود.  کامپوزیت های فلو در دهه 90 میلادی معرفی شدند و در آن زمان درصد فیلر این کامپوزیت ها بین 37 تا 53 درصد بود. رفته رفته بعد از سال 2010 کامپوزیت های فلو تا 70 الی 80 درصد با فیلر (محتوای پرکننده) پر شدند و امروزه خواص مکانیکی کامپوزیت به اندازه‌ی قدرت و میزان سایش آن‌ ها بهبود یافته است. از ویژگی های کامپوزیت های فلو می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• مناسب برای استفاده در چاله های دندانی
• پر کردن کلاس III و V
• برطرف کردن نقص مینای دندان
• بازسازی اولیه دندان
• کلاژهای دندانی ( رفع فاصله بین دندانی)
• اصلاح کامپوزیت رزین
• کلاژ دندان های شکسته (ترمیم دندان های شکسته)
• ثابت بودن رنگ و دوام بسیار بالا

در چه مواردی نمی توانیم از کامپوزیت های مایع استفاده کنیم؟ مناطقی از دهان که احتمال فشار در آن زیاد است و برای ترمیم حفره های بزرگ.

کامپوزیت یونیورسال (Universal)

 کامپوزیت‌های یونیورسال برای استفاده در ترمیم زیبایی تمامی دندان ها طراحی شده‌اند و به همین دلیل است که نام آن ها را یونیورسال یا جهانی گذاشته اند. برای سازگاری با میزان تیرگی مینای دندان، این کامپوزیت‌ ها در گونه‌ های وسیعی از رنگ‌ها موجود هستند. کامپوزیت یونیورسال را می‌ توان در قالب‌ های مختلف از جمله سرنگ، کپسول یا مایع یافت. این مدل از کامپوزیت ها از دسته لایت کیور (Light Cure) هستند به این معنی که برای سفت شدن و فرم گرفتن نیاز به استفاده از دستگاه لایت کیور دارند. از این نوع از کامپوزیت ها در موارد زیر نمی توان استفاده کرد:

• جایی که حفره درمان بسیار عمیق باشد.
• در قسمت هایی که زیبایی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار باشد ولی مینای دندان کافی نیست.

کامپوزیت سلف کیور (Self Cure)

 در کامپوزیت‌های دارای پلیمریزاسیون دوگانه یا سلف کیور، انجام فرایند پلیمریزاسیون با نور یا همان دستگاه لایت کیور ضروری نیست. به همین دلیل، این کامپوزیت‌ها برای کوربیلداپ در داخل بریج به عنوان یک قالب برای ریشه دندان مصنوعی استفاده می‌شود. همچنین استفاده کامپوزیت سلف کیور برای پر کردن حفره‌ی دندان‌های خلفی که کیفیت بیشتری لازم دارند و حفره های بسیار بزرگ و لایه بندی کامپوزیت که با لایت کیور بسیار کند سفت می شوند، به کار گرفته می شود. این کامپوزیت ها از نظر ساختار به کامپوزیت های یونیورسال شبیه هستند با این تفاوت که به دلیل عدم نیاز به لایت کیور، برای استفاده در حفره های عمیق مناسب هستند.

کامپوزیت بالک فیل (Bulk-Fill)

کامپوزیت‌های بالک فیل برای جلوگیری از قرارگیری چندین لایه و انجام کل فرایند ترمیم فقط در یک لایه طراحی شده‌اند و قابلیت افزایش عمق کیور تا 4 الی 5 میلیمتر در هر مرحله را دارند. همچنین مشکلات مربوط به انقباض پلیمریزاسیون کامپوزیت های معمول را ندارند و می‌توانند برای حفرات عمیق مفید باشند. به طور کلی با وجود کاستی هایی در مورد برآورده کردن ویسکوزیته (مقاومت يک مايع به جاري شدن) ایده آل به منظور پوشاندن تمام قسمت های سطوح اطراف، سایر ویژگی های آن می تواند ضعف های انگشت شمارش را بپوشاند. این کامپوزیت ها با هندلینگ راحت و آسان و انعطاف پذیری فوق العاده، احتمال ورود حباب های هوا به درون حفره ها را به صفر می رسانند. استفاده از کامپوزیت بالک فیل برای بیماران یک انتخاب مناسب است زیرا علاوه بر طول درمان کوتاه، قیمت مقرون به صرفه ای نسبت به سایر کامپوزیت ها نیز دارد. اگر کامپوزیت بالک فیل به عنوان مواد پرکننده حفره های دندانی مورد استفاده قرار بگیرد، بیمار می تواند اطمینان داشته باشد که ذرات غذا هرگز بین دندان هایش باقی نخواهد ماند.

کامپوزیت‌ ارتودنسی (Orthodontic)

 کامپوزیت‌های ارتودنسی رزینی هستند که برای درمان‌های ارتودنسی دندان مشخص شده‌اند، برای مثال، برای چسباندن براکت‌ها، اتصال باند ارتودنسی و غیره استفاده می‌شوند. (برای مطالعه بیش تر در مورد اینسترومنت های ارتودنسی می توانید به مقاله "آشنایی با ایسنترومنت دندانپزشکی" مراجعه کنید.) کامپوزیت های ارتودنسی به طور کلی لایت کیور هستند و فلوراید آزاد می‌کنند. این کامپوزیت‌ ها به صورت سرنگ یا به صورت خمیر در کارتریج در می‌آیند.

(منبع: بخش هشتم مقاله Introduction to Composite Restorations منتشر شده در وب سایت Pocketdentistry نوشته Harald O. Heymann, André V. Ritter و Theodore M. Roberson تاریخ ژانویه 2015/ مقاله "انواع کامپوزیت دندان و کاربردهای آن" وب سایت کلینیک دندانپزشکی Arkadent به تاریخ جولای 2021)

انواع رنگ کامپوزیت دندان

برای راحت تر شدن کار دندانپزشک در انتخاب رنگ کامپوزیت ها، آن ها را در چهار طیف رنگی طبقه بندی می کنند. 

A : قهوه ای مایل به قرمز

B : قهوه ای مایل به زرد

C : خاکستری

D : خاکستری مایل به قرمز

هر کدام از این طبقه بندی ها طبق روشن تر یا تیره تر بودن رنگ به چهار رده از شماره 1 تا 4 تقسیم بندی شده که در میان آن ها شماره 1 از همه روشن تر و شماره 4 از همه تیره تر است. 

یکی از سوالات متداول این است که روشن ترین رنگ کامپوزیت ها کدام است؟ باید بگوییم که پاسخ دادن به این سوال به طور دقیقی ممکن نیست زیرا طیف و درجه رنگ کامپوزیت ها بر اساس برند یا کشور سازنده متفاوت است. بیایید این موضوع را قابل درک تر کنیم. معمولا كامپوزيت هاى برند ژاپنى طيف رنگ متمايل به كرم -زرد و يا حالت سفيدى "آفتابى" دارند و برندهاى اروپايى سفيدى متمايل به ابى-خاكسترى يا سفيدى "مهتابى"دارند. بنابراین دقیق نمی توان گفت که کدام شماره کامپوزیت روشن ترین رنگ را دارد اما معمولا رنگ شماره A1 روشن ترین رنگ در بین طیف های رنگی کامپوزیت دارا می باشد.

(منبع: مقاله How to use the VITA Colour Guide to find the best dental composite وب سایت dentaltix.com در تاریخ 18 ژانویه 2022)

چرا از کامپوزیت ها استفاده می کنیم؟

کامپوزیت های دندانی مقاومت بسیار بالایی دارند و با توجه به این که وزن آن ها کم است فشاری از این بابت به دندان ها وارد نمی شود. عمر کامپوزیت ها بین 10 تا 15سال است و پس از آن بیمار می تواند به راحتی آن ها را از دندان خود جدا کرده و برای ترمیم آن ها نزد دندانپزشک برگردد. ظاهر کامپوزیت های دندانی بسیار طبیعی است. یکی دیگر از مواردی که استفاده از کامپوزیت های دندانی را جذاب می کند، پروسه کوتاه انجام آن است. به این صورت که بیمار تنها پس از چند ساعت گذراندن پروسه درمان به راحتی می تواند کلینیک دندانپزشکی را ترک کند و به زندگی روزانه خود بپردازد چرا که دندانپزشک با استفاده از نور (لایت کیور) قدرت چسبندگی کامپوزیت ها را افزایش داده و نیازی به نگرانی از جدا شدن آن ها نیست.

کامپوزیت نانوهیبرید لایت کیور Ceram Nano سرنگ 4 گرمی برند Oxford

کامپوزیت خلفی Medi Opaque Posterior برند Swiss MediTec

کامپوزیت نانوهیبرید لایت کیور Any-Com Flow Refill برند MDCLUS

کامپوزیت نانوهیبرید لایت کیور Ceram Nano سرنگ 4 گرمی برند Oxford

کیت کامپوزیت Ena HRi بسته 7 عددی برند Micerium

روش های انجام کامپوزیت

کامپوزیت دندان به دو روش مختلف انجام می‌ شود:

کامپوزیت مستقیم

 این کامپوزیت ها که مستقیما به دندان های بیمار متصل می شوند از جنس رزین ساخته شده و برای نصب آن ها بر روی دندان بیمار زمان طولانی و تعداد جلسات زیادی لازم نخواهد بود. 

کامپوزیت غیرمستقیم

دسته دوم، کامپوزیت غیر مستقیم است و تفاوت آن با کامپوزیت های مستقیم آن است نیازمند طی کردن یک پروسه خاص است. دندان ها باید توسط دندانپزشک آماده شوند. سپس روکش های کامپوزیتی دندان به آزمایشگاه ارسال خواهند شد تا طی مراحل خاص تهیه شوند. تا زمان آماده شدن کامپوزیت های دندانی، از روکش های موقتی برای بیماران استفاده می شود. بلافاصله پس از آماده شدن روکش های دندانی، باید از بیمار بخواهید تا در مطب حاضر شود تا روکش های دندانی او را متصل کنید. تفاوت دیگری که کامپوزیت ونیر غیرمستقیم با کامپوزیت ونیر مستقیم دارد آن است که روش غیرمستقیم تهاجمی تر است به این معنی که سطح و عمق بیش تری از دندان را درمان می کند. کاربردهای کامپوزیت غیرمستقیم عبارتند از:

• پر کردن حفره‌های دندان با روش غیر مستقیم: اینله/ آنله
• پر کردن فواصل (دیاستما) بین دندان‌ها
• تغییر شکل دندان‌ها
• ترمیم همه یا بخشی از تاج‌های دندان‌ ها
• روکش دندان

منبع: مقاله Differences of direct and indirect resin composite and its effect on esthetic restoration منتشر شده در وب سایت researchgate.net در تاریخ آگوست 2021

تفاوت باندینگ و کامپوزیت چیست؟

اگر با کامپوزیت ها آشنایی داشته باشید احتمال خیلی زیاد اسم باندینگ (Bonding) نیز به گوشتان آشنا خواهد آمد. در واقع باندینگ و کامپوزیت ونیر دندان هر دو می‌ توانند دندان‌ های شکسته یا ترک خورده را به خوبی بپوشانند که هیچ‌ کس متوجه طبیعی نبودن آن ها نشود. با این وجود، اگرچه این دو روش برای حل مشکلات مشابه طراحی شده‌اند، به خاطر تفاوت‌های بین باندینگ و کامپوزیت ونیر ممکن است، وابسته به شرایط بیمار، تنها یکی از این روش ها به کار برده شود. این دو روش در کنار تمام شباهت هایی که به یکدیگر دارند دارای تفاوت های جزئی اما تاثیرگذاری هستند که در این قسمت به شرح آن ها خواهیم پرداخت.

باندینگ چیست؟

ماده باندینگ از نظر جنس، ساختار و نحوه استفاده دقیقا مانند کامپوزیت است. تنها تفاوت آن ها این است که از کامپوزیت برای اصلاح تمام سطح دندان استفاده می شود اما باندینگ فقط برای پوشاندن قسمتی از آن که نیاز به ترمیم دارد استفاده خواهد شد. در طول باندینگ رزین دندان مستقیم روی دندان آسیب دیده یا تغییر رنگ یافته گذاشته می شود. بسته به مقدار شکستگی دندان، می‌تواند شکاف های بین دندان‌های شکسته را پر کند، ریشه‌هایی را که با عقب‌ رفتگی لثه‌ ها پدیدار می‌شوند پنهان کند یا باعث ترمیم دندان شکسته شود. رزین مطابق رنگ طبیعی دندان های بیمار مستقیماً روی سطح دندان معیوب قرار داده و با به کار بردن لایت کیور آن را سفت می کنیم. پس از اینکه سفت شد، آن را به آرامی شکل می دهیم و به حالتی که با دندان های دیگر بیمار هماهنگ باشد، در می آوریم.

(منبع: مقاله ?Composite Bonding،Composite Veneer & Porcelain Veneer، What is the differences منتشر شده در وب سایت cheadlehulmedental در تاریخ 20 ژوئن 2019)

نسل های متفاوت باندینگ

باندینگ های دندانپزشکی امروزه به 8 نسل با ویژگی های متفاوت تقسیم می شوند.

باندینگ نسل اول

 قدرت این باندینگ بسیار پایین (حدودا دو تا چهار مگاپاسکال) و به صورت سطحی است مانند انواع باندینگ دندانپزشکی توتال اچ است. یعنی دندان جداگانه با اسید فسفریک معمول، اچ می شود (اسید اچ یا به اصطلاح علمی Acid etchant به شکل محلول یا ژل اسید فسفریک موجود است و معمولا در غلظت های 15% ، 34% یا 37% وجود دارد). بعد از اچ، شستشو صورت گرفته و بعد باندینگ قرار داده می شود.

باندینگ نسل دوم

 قدرت باند مقداری زیاد شده است. (حدود دو تا هشت مگاپاسکال). این باندینگ نسبت به نسل اول بیشتر نفوذ می کند و از نوع سلف اچ (به این معنی که نیازی به اچ با اسید فسفریک ندارد، خود پرایمرش را روی دندان اپلای کرده و با پوار به آرامی خشک کرده و بعد باندینگ می زنیم.) است.

باندینگ نسل سوم

 قدرت باندینگ تا حدود ده تا هجده مگاپاسکال افزایش یافته است. استفاده از این باندینگ به این صورت است که مینای دندان را با استفاده از اسید اچ آماده کرده سپس عاج و مینای دندان را با استفاده از پرایمر آماده سازی می کنیم. در آخر این باندینگ مانند انواع باندینگ دندانپزشکی بر روی سطح مورد نظر قرار می گیرد. 

نکته: تمام باندینگ های نسل اول تا سوم امروزه منسوخ شده و در بازار موجود نمی باشند و صرفا برای آشنایی بیش تر شما با این محصولات در این مقاله آورده شده اند.

باندینگ نسل چهارم (توتال اچ سه مرحله ای)

 مراحل استفاده از باندینگ نسل چهارم به این ترتیب انجام می شود.

•  اول اسید فسفریک اچ کننده روی مارجینال های مینایی به مدت پانزده تا سی ثانیه قرار می گیرد.
• سپس اسید فسفریک اچ  باقی مانده را به مدت پانزده ثانیه روی سطوح عاج می مالیم. بقیه اسید را با اسپری آب و هوا به مدت پانزده ثانیه می شوییم.
• در این مرحله نوبت این است که پرایمر را به مدت سی ثانیه روی سطح دندان بمالیم. سپس برای تبخیر حلال پرایمر بین سی تا چهل ثانیه آن را با پوار هوا خشک می کنیم.
• ادهزیو را بر روی سطوح قرار می دهیم. ادهزیو (Adhesive) در واقع به هر ماده غیر فلزی می گویند که دو سطح جدا از هم را به یکدیگر متصل کرده و مانع از جدا شدن آن ها می شود. در دندانپزشکی به ماده‌ای گفته می شود که به‌ صورت مایع ویسکوز است که دو تا سوبسترا (سوبسترا به معنای ماده است که در این جا به معنی دندان است) را از طریق جامد شدن و انتقال نیرو از یک سطح به سطح دیگر به هم متصل می‌کند).
• ادهزیو اضافی را با برس مویی حذف می کنیم. با استفاده از دستگاه لایت کیور ادهزیو را بین ده تا بیست ثانیه کیور می کنیم.
• در این مرحله دندان آماده پذیرش باندینگ است. 

باندینگ نسل پنجم (توتال اچ دو مرحله ای)

 این نسل از باندینگ ها دارای قدرت بالا تا 34 مگاپاسکال هستند و اپلای کردن آن ها به ترتیب مراحل زیر انجام می شود: 

•  اسید فسفریک اچ کننده را تنها روی مارجینال های مینایی به مدت پانزده الی سی ثانیه قرار می دهیم.
• باقی مانده اسید را به مدت پانزده ثانیه بر روی عاج ها مالیده و سپس اضافات آن را با اسپری آب و هوا به مدت پانزده ثانیه می شوییم.
• پرایمر را به مدت سی ثانیه روی دندان قرار می دهیم و برای تبخیر شدن حلال آن به مدت سی تا چهل ثانیه با پوار هوا خشک می کنیم.
• ادهزیو را بر روی سطح دندان قرار داده و بین ده الی بیست ثانیه با لایت کیور خشک می کنیم.
• سپس دندان آماده گذاشته شدن باندینگ است.

باندینگ نسل ششم (سلف اچ دو مرحله ای)

 قدرت باندینگ این نسل حدود 20 تا 28 مگاپاسکال است و به ترتیب زیر بر روی دندان اپلای می شود:

• اچینگ انتخابی را روی مارجین های مینای دندان قرار می دهیم.
• اسید اچ را پانزده ثانیه با پوار می شوییم.
• حفره را خشک کرده تا ظاهر گچی آن نمایان شود.
• از پرایمر به مدت بیست ثانیه استفاده می کنیم و با پوار هوا خشک می کنیم.
• ادهزیو وارد عمل شده و سپس پس از بیست ثانیه با پوار هوا آن را خشک می کنیم.
• نوبت به لایت کیور رسیده و از آن به مدت ده الی بیست ثانیه برای کیور ادهزیو استفاده می کنیم.

باندینگ نسل هفتم (سلف اچ یک مرحله ای)

 این نسل که قدرت باندینگ 18 تا 25 مگاپاسکال دارد در واقع ساده شده ی نسل چهارم است و به ترتیب زیر از آن استفاده می کنیم:

• اسید اچ را به مدت پانزده ثانیه روی مینا دندان قرار می دهیم. سپس باقی مانده آن را با اسپری آب و هوا می شوییم.
• پرایمر اسیدی/باندینگ را به مدت بیست ثانیه بر روی دندان می مالیم و با پوار هوا خشک می کنیم.
• ادهزیو را پس از اپلای کردن به مدت ده تا بیست ثانیه با لایت کیور خشک می کنیم.

در این نسل از باندینگ پرایمر* و ادهزیو در یک بطری موجود هستند به همین دلیل به آن ها یک مرحله ای می گویند. به این نوع باندینگ هایی که نیاز به شستشو ندارند اچ های خودپرایم کننده هم می گویند، چون همزمان مینا و عاج را هم اچ می کند و هم پرایم می کند و برخلاف پرایمر های اصلی نیاز به شستشو ندارد و مراحل شستشو در این مدل حذف می شود.

* پرایمر باعث ارتقا و افزایش قدرت باند شیمیایی مابین مواد آلی و مواد غیرآلی می شود. به همین دلیل از آن به عنوان یک ماده باندینگ در زیر کارهای ترمیم استفاده می گردد.

پرایمر زیرکنیا تک جزئی دندانپزشکی Ena Cem Z بطری 5 میلی لیتری برند Micerium

پرایمر یک جزئی دندانپزشکی Z-Prime plus بطری 2 میلی لیتری برند Bisco

کیت باندینگ ارتودنسی Alpha-Dent برند Dental Technologies

باندینگ نسل هشتم یا یونیورسال (Universal)

این باندینگ یک مرحله ای بوده و نیازی به مخلوط کردن پرایمر و ادهزیو ندارد، زیرا همگی در یک بطری قرار دارندکه به آن one bottle نیز می گویند. نسل هشتم باندینگ ها قابل استفاده برای تمامی ترمیم های مستقیم و غیر مستقیم هستند. ضخامت این باندها  کمتر از 10 میکرون است. این باندینگ ها با کامپوزیت های لایت کیور، سلف کیور و دوال کیور تطابق دارند و مانع از کیورینگ آن ها نمی شوند و فقط باید یک بار زده شوند. همچنین می توانند به صورت Total Etch و هم به صورت Self Etch استفاده شوند.

باندینگ نسل پنجم Bond-Plus بطری 7 میلی لیتری برند Medicept

باندینگ نسل چهارم دو جزئی All-Bond 3 برند Bisco

باندینگ نسل هفتم Etch Bond Plus بطری 7 میلی لیتری برند Swiss MediTec

باندینگ نسل هفتم Gluma Self Etch بطری 4 میلی لیتری برند Kulzer

باندینگ نسل پنجم Bond TE Mono بطری 5 میلی لیتری برند Oxford

 نکته: نسل های ششم ، هفتم و هشتم باندینگ دندانپزشکی دارای سیستم سلف اچ هستند و دیگر نیازی به اچ کردن جداگانه ندارند. در این نسل ها اچ و پرایمر همزمان در عاج و مینای دندان صورت می گیرد .

(منبع: مقاله Dental adhesives explained منتشر شده در وب سایت dentalproductsreport در تاریخ 7 جولای 2020)

توتال اچ (Total-Etch) و سلف اچ (Self-Etch) بودن یعنی چه؟

در توضیح نسل های مختلف باندینگ بارها به این دو صفت اشاره شد. اما توتال اچ بودن یا سلف اچ بودن به چه معناست؟

توتال اچ به این معناست که دندان جداگانه با اسید فسفریک اچ (Etch) می شود و بعد از آن، شسته شده و سپس باندینگ قرار داده می شود. به توتال اچ، اچ اند رینز (Etch & Rinse) یا اچ و شستشو هم گفته می شود. در نوع سلف اچ دیگر نیازی به استفاده از اسید فسفریک نداریم. پرایمر باندینگ را روی دندان اپلای کرده، سپس باندینگ را قرار می دهیم.

نقاط ضعف باندینگ توتال اچ (Total-Etch) و سلف اچ (Self-Etch)

ایراد توتال اچ ها این است که چون بعد از اچ باید شستشو و خشک کردن صورت گیرد و این خشک کردن باعث دهیدراته شدن و کلاپس الیاف کلاژن دنتین (عاج) می گردد. در نتیجه باندینگ به خوبی در عاج نفوذ نکرده و استحکام باند کاهش می یابد و حساسیت بعد از کار بیش تر می شود. از طرف دیگر خود اسید فسفریک هم برای مواردی که نزدیک به پالپ باشیم ریسک آسیب به پالپ دارد. برای رفع این مشکلات از سلف اچ استفاده می شود. از طرفی سلف اچ ها هم ایرادی دارند. ایراد سلف اچ این است که مینای دندان را که مواد معدنی بیشتری نسبت به عاج دارد به خوبی نمی تواند اچ کند. با این توضیحات کاملا معلوم است که توتال اچ به درد نواحی ای که مینای دندان درگیر است می خورد و برعکس در نواحی با دنتین، بهتر است سلف اچ استفاده شود.

روش های انجام باندینگ

• باندینگ مستقیم: این نوع باندینگ یک نوع درمان است که در آن از کامپوزیت هایی که هم رنگ دندان است استفاده می شود و برای پر کردگی های دندان های پوسیده یا شکسته ، فاصله هایی که بین دندان ها است از این روش استفاده می کنیم. در روش استفاده از انواع باندینگ دندانپزشکی کامپوزیت مستقیم، مواد مستقیم بر روی دندان قرار می گیرد.
• باندینگ کامپوزیت چسبنده: نقطه مقابل کامپوزیت مستقیم ، باندینگ کامپوزیت چسبنده است. این روش معمولاً برای اهداف زیبایی به همراه روش‌های روکش دندان، لمینت دندان، بریج، و اینله و آنله استفاده می شود. در این روش پس از این که رنگ مناسب باندینگ دندان را مشخص کردیم سطح دندان را با استفاده از یک محلول اسیدی مناسب کمی زبر می کنیم. پس از این که این ماده از روی دندان ها پاک شد رزین کامپوزیت بر روی دندان ها قرار می دهیم. رزین قرار گرفته بر روی دندان حالت داده و به شکل دلخواه در می آوریم. در ادامه این مواد با استفاده از لایت کیور سفت شده و این فرایند تا زمانی تکرار می‌شود که پرکردگی یا ونیر کامپوزیت ظاهر نهایی دلخواه را پیدا کند. در ادامه این مواد را صیقل می‌زنیم تا ظاهر آن با سطح بقیه دندان‌ها کاملاً هماهنگ باشد. باندینگ یک دندان معمولا در یک جلسه 30 تا 60 دقیقه ای انجام می شود.

آیا کامپوزیت و باندینگ برای سلامت بیمار خطرناک هستند؟

کامپوزیت یا باندینگ دندان با انواع مواد مختلف فرایند سرپایی، ساده و بی خطر است و تهدیدی برای سلامت بیمار محسوب نمی شود.

باندینگ یا کامپوزیت؟

برای انتخاب این که در زمان ترمیم دندان از کدام روش استفاده کنیم باید فاکتورهای متفاوتی را در نظر بگیریم و بدانیم که هرکدام از این روش ها دارای مزایا و معایب خاصی هستند. 

• ظاهر: از آن جایی که هدف باندینگ و کامپوزیت ونیر به وجود آوردن یک لبخند زیباتر است، نتیجه ظاهری بسیار مهم است. هر دو روش دندان‌های جدید را برای بیمار به وجود می آورند که شبیه بقیه دندان ها هستند و حتی مانند آن ها عمل می کنند. در طول زمان، باندینگ مستعد لک شدن است و ممکن است نیاز به بازسازی داشته باشد. پرسیلن تقریباً ضد لک است، بنابراین اگر دندان های شما به طور قابل توجهی دارای لکه هستند یا تغییر رنگ داده اند، کامپوزیت از باندینگ برای آن ها مناسب تر است. در مورد ترک‌ها یا شکستگی‌ها، اگر نیاز باشد می‌توان باندینگ را دوباره انجام داد. اما اگر کامپوزیت ونیر ترک خورده باشد، تنها راه حل پروتز دندان خواهد بود. بنابراین بهتر است برای انتخاب نوع مواد در این مواقع نظر و بودجه بیمار را در نظر بگیریم.
• دوام: ماده ای که در باندینگ استفاده می شود رزین دندان است به همین علت، تنها به یک بار ویزیت نیاز دارد و اگر باندینگ دچار بریدگی یا تغییر رنگ شود، به راحتی قابل تعمیر است. کامپوزیت ونیرها از پرسلین ساخته شده اند این ماده مخصوص دندان ها است. کامپوزیت ونیر ها قابل تعمیر نیستند.
• طول درمان: باندینگ ها معمولا در یک جلسه ویزیت بر روی دندان قرار می گیرند اما برای اپلای کردن کامپوزیت ها نیاز به دو تا سه جلسه ویزیت هست. بنابراین برای دندان هایی که شکستگی دارند یا درد زیادی متحمل می شوند بهتر است از باندینگ به دلیل سرعت بالاتر استفاده کنیم.

نتیجه گیری

تفاوت میان کامپوزیت ونیر و باندینگ دندانپزشکی کمی گیج کننده است و گاهی ممکن است به درستی نتوان آن ها را از هم تشخیص داد. در این قسمت از مقاله سعی می کنیم تا به طور خلاصه تفاوت های این 3 را بیان کنیم. برای اپلای کامپوزیت ونیر بر روی دندان لازم است که بخشی از مینای دندان را بردارید تا سطح دندان آماده پذیرش ونیر شود. ولی برای باندینگ هیچ نیازی به تراشیدن دندان ها نیست. پرسلین ها یا همان لمینت ها نسبت به کامپوزیت ونیر محکم تر هستند به همین علت در صورت نگه داری درست بین 10 تا 15 سال عمر دارند ولی کامپوزیت های ونیر معمولا بین 4 تا 8 سال دوام می آورند.  پرسلین ها به صورت یک قالب بر روی سطح دندان قرار می گیرند اما ونیرها موادی ساخته شده از رزین هستند که ابتدا بر روی دندان قرار گرفته و سپس فرم داده می شوند. در نهایت بهتر است بدانید که از هر سه این مواد می توان برای اهداف مشترکی مانند ترمیم دندان های آسیب دیده یا بازگردندان زیبایی آن ها استفاده کرد. اما انتخاب این که از کدام یک از آن ها استفاده شود باید طبق نظر شما به عنوان دندانپزشک و سلیقه و خواست بیمار انجام شود.

سخن پایانی

در این مقاله در مورد کامپوزیت‌ های دندانی، انواع آن ها و نحوه انجامشان خواندیم. به طور خلاصه متوجه شدیم که کامپوزیت در واقع همان موادی است که برای پر کردن دندان‌ها  یا ترمیم سطح آن ها استفاده می‌شود. مواد کامپوزیتی به صورت خمیری بوده و همرنگ دندان‌ هاست که یک لایه نازک از آن بر روی سطح دندان قرار می‌گیرد و فرم داده می‌شود و برای تثبیت این مواد، پس از فرم‌دهی بر روی دندان، آن را به کمک نور آبی لایت کیور محکم می کنیم. انواع مختلف کامپوزیت ها موارد استفاده مخصوص خود را دارند. چرا که در دندان های جلو زیبایی و درخشندگی عامل مهم است و در دندان های عقب داشتن استحکام کافی که بتواند فشار جویدن را به خوبی تحمل کند. باید در نظر داشت که دوام کامپوزیت دندان رابطه مستقیم با رعایت بهداشت دهان و همچنین مراقبت های فردی دارد. ترک کردن برخی از عادت های غذایی مثل گاز زدن غذاهای سفت و ته دیگ، جویدن یخ و …توسط بیمار طول عمر درمان را افزایش می دهد. از شما به عنوان دندانپزشک انتظار می رود که قبل از انجام ونیر، دندان‌ها و لثه‌های بیمار را به طور کامل چک کنید و هر بیماری یا پوسیدگی را درمان کنید. در نظر داشته باشید که معمولا ونیر برای افرادی که ناخن خود را می‌خورند یا دندان‌هایشان را روی هم فشار می‌دهند مناسب نیست، زیرا ممکن است نازک یا شکسته شوند. پس بهتر است برای این دسته از بیماران از نگه دارنده های پلاستیکی استفاده کنید تا مانع فشار دندان ها بر روی هم شود. ممکن است به مرور زمان کامپوزیت ها شل شوند که در این صورت، ممکن است به ونیرهای جدید نیاز باشد. به عنوان نکته آخر در نظر داشته باشید که معمولا ماندگاری کامپوزیت ها بین 7 تا 15 سال است و پس از آن ونیر کامپوزیت باید تعویض شود، و ماندگاری ونیرهای سرامیکی یا همان لمینت ها به شرط نگهداری درست، مادام العمر است.

ممنون که تا پایان مقاله با ما همراه بودید. برای مطالعه مقالات بیش تر به آکادمی یونیت سر بزنید.