فایل های دندانپزشکی ابزاری برای عمل های اندو (درمان کانال ریشه) هستند. از آن ها برای پاکسازی کانال ریشه از بافت های مرده، آسیب دیده و یا پوسیده استفاده می شود تا مسیر برای رسیدن به اپکس ریشه هموار شود. این ابزار که به طور معمول از جنس نیکل - تیتانیوم که یک آلیاژ سوپر الاستیک است در 2 گروه فایل دستی و روتاری عرضه می شود. فایل هایی از جنس نیکل- تیتانیوم استریل هستند و بدون هیچ پیش زمینه ای قابل استفاده اند. به طور کلی هر دو دسته از فایل ها تا دمای 150 درجه سانتی گراد را تحمل می کنند و می توان به راحتی آن ها را استریل کرد.
تا به امروز نام آلیاژ حافظه دار به گوشتان خورده است؟ این نوع آلیاژ یک آلیاژ بین فلزی است که در صورت حرارت دیدن می تواند به شکل اولیه خود بازگردد. این آلیاژها اثری شبه الاستیک دارند که به مکانیسم عملکردی آنها بر می گردد. نیکل-تیتانیوم یا NiTi یکی از محبوب ترین انواع آلیاژهای حافظه دار است. حالا چرا از این آلیاژ در ساخت فایل ها استفاده می شود؟ زیرا این آلیاژ به ابزار ما توانایی تحمل بیش تری داده و آن را چند ده برابر قدرتمندتر از استیل ضدزنگ می سازد. همچنین این جنس از فایل ها دارای حافظه شکلی یا Shape memory هستند. به این معنی که پس از گرم شدن و تحت فشار قرار گرفتن به شکل اولیه خود باز می گردند و همین موضوع خطر تغییر شکل کانال ریشه را به صفر می رساند. البته که با تمام این خصوصیات باز هم استفاده از فایل های اندو به صورت یکبار مصرف توصیه می شود ولی اگر امکان انجام این کار وجود نداشت، می توان آن ها را پس از استریل کردن تا چندین بار استفاده کرد.
بالاتر به کاربرد فایل اندو اشاره کوچکی داشتیم اما آیا کاربرد فایل در دندانپزشکی به همین سادگی است؟
اندو یا درمان ریشه که به طور عامیانه عصب کشی نیز گفته می شود، یک عمل تخصصی است که در واقع برای جلوگیری از کشیدن دندان بیمار انجام می شود. در این فرایند معمولا از دو نوع فایل روتاری و دستی استفاده می شود که انتخاب آن بر عهده شما و با توجه به نوع درمان صورت می گیرد. اما به طور معمول برای درمان اندو ابتدا از فایل دستی و سپس روتاری بهره می گیرند.
همانطور که پیش تر گفتیم فایل های اندو به دو دسته فایل دستی و فایل روتاری تقسیم می شوند که هر کدام از آن ها انواع و کاربردهای متفاوتی دارند که پیش از خرید فایل اندو دندانپزشکی لازم است با آن ها آشنا شوید.
فایل اندو دستی همانطور که از نامش پیداست بدون اتصال به هندپیس استفاده می شود. گاهی اوقات ممکن است مشکلات کانال ریشه حتی در عکس برداری نیز مشخص نشوند. فایل های دستی در این شرایط به پزشک کمک می کنند تا از طریق حس لامسه هرگونه مشکلی در دندان را نیز پیدا کنند. انواع فایل های اندو دستی عبارتند از:
فایل های نوع C برای نفوذپذیری اولیه به داخل ریشه کانال مناسب هستند. سی فایل دندانپزشکی مقاومت بیش تری نسبت به فایل های معمولی در برابر چرخش دارد. همچنین می توانید با آن دهانه کانال را به طور دقیق مسیریابی کرد.
از انواع فایل های دستی barbed broach ها هستند. این فایل ها برای خارج کردن بافت پالپ در هنگام عصب کشی و طی درمان ریشه کانال استفاده می شوند. سطح صاف و پر از دنده این فایل با بافت پالپ درگیر شده و آن را به راحتی خارج می کند.
فایل های نوع H یا Hedstrom برای بزرگ کردن (باز کردن) مسیر درمان ریشه کانال مورد استفاده قرار می گیرند. از آن جایی که لبه های برش دهنده به سمت عقب هستند، ورود این نوع فایل ها را به داخل دهان بسیار آسان می کنند چون هیچ برشی در هنگام ورود در کار نخواهد بود و برش در هنگام خروج اتفاق می افتد و جرم ها را از راس دندان (ریشه) خارج می کند.
از این فایل ها که جزو قدیمی ترین فایل های دندانپزشکی هستند برای بزرگ کردن و بسط دادن ریشه کانال پس از ریمر یا دبریدمان (بریدن بافت مرده یا آسیب دیده) استفاده کنید. بعد از ریمر باید از فایلی با یک سایز کوچک تر از ریمر به کار خود ادامه دهید. به این صورت براده ها و تکه های باقی مانده دندان از دیواره کانال زدوده خواهند شد. این کار را در جهت عقربه های ساعت (تا زاویه 4/1 عقربه ها) انجام داده و سپس فایل را بیرون بکشید.
K فایل ها خودشان به 2 دسته تقسیم می شوند:
K-Flex: این فایل ها دارای سطح مقطع بزرگ لوزی شکل، شیارهای رو به پایین، ناحیه برش باریک، بسیار مقاوم و انعطافپذیر هستند و بیشتر برای جستجوی کانال ریشه، تمیز کردن و شکل دادن دیواره های کانال استفاده می شوند.
R-Flex: در این فایل ها زاویه نوک برش دهنده کاهش یافته و فایل به صورت متمرکز تری در داخل کانال ریشه قرار می گیرد.
پس از فایل دستی نوبت به فایل اندو روتاری می رسد. این فایل ها ساخته شده از جنس نیکل - تیتانیوم برای شکل دادن و آماده کردن ریشه کانال استفاده می شوند. فایل روتاری به شکل استوانه ای بوده و نوک مخروطی شکل اصلاح شده ای که دارد، موجب می شود به جای حرکت رفت و برگشتی، حرکت چرخشی داشته باشد. فایل های روتاری نسبت به فایل های دستی قدرت و سرعت بیش تری دارند اما با وجود تمام این مزایا، هنوز هم توصیه می شود که در هنگام کار اول از فایل های دستی استفاده کنید سپس کار را با فایل روتاری به پایان برسانید. این فایل ها فرایند درمان ریشه را تسریع می کنند، به کانال ریشه آسیب دیده شکل می دهند، قسمت های پوسیده و آسیب دیده در عمق کانال دندان را ضدعفونی می کنند و قابلیت تطبیق و ترمیم مواد پرکننده داخل حفره های دندانی را دارند. از فایل های روتاری برخلاف نوع دستی بر روی هندپیس دندانپزشکی استفاده می شود.
فایل های روتاری دندانپزشکی نیز مانند انواع دستی آن دارای انواع مختلفی هستند.
این نوع فایل ها در حال حاضر محبوب ترین فایل در بین دندانپزشکان به حساب می آیند. این مدل از فایل ها خودشان به دو گروه F (Finishing) و S (Shaping) تقسیم می شوند. نوع S آن ها برای شکل دهی کانال دندان مناسب بوده و نوع F آن ها که معروف به فیشینگ می باشد، برای مراحل نهایی درمان کانال ریشه دندان استفاده دارد. فایل های روتاری پرو تیپر خود به 3 نسل نکست (Next)، یونیورسال (Universal) و گلد (Gold) تقسیم بندی می شوند که فایل های "نکست" در حاضر از پرکاربردترین های این دسته هستند.
طراحی منحصر به فرد چندگانه، شکل دهی سریع، آسان و کارآمد کانال ریشه، کارایی بالای برش، کاهش زمان درمان، کاهش درد بعد از درمان، انجام دقیق تر و ظریف تر کار نسبت به فایل های قدیمی، تنوع قطر و دسته، انعطاف پذیری و زاویه هلیکال (مارپیچ) متغیر و عدم پیچش ناگهانی فایل همگی از ویژگی های فایل پروتیپر یونیورسال هستند.
این فایل ها شباهت زیادی با فایل های یونیورسال دارند. انعطاف پذیری بالاتر، مقاومت بیش از دوبرابر در مقایسه با نوع یونیورسال، دسته کوتاه که موجب تسلط بیشتر به نواحی دور از دسترس دندان میگردد و قابلیت پردازش اختصاصی که قرار گرفتن آن در هر نوع کانال دندانی را ممکن میسازد از ویژگی های منحصر بفرد فایل های گلد هستند.
این فایل علاوه بر دارابودن ویژگی فایل های یونیورسال و گلد، دارای مشخصات منحصر به فردی مانند سطح مقطع مربعی شکل برای مقاومت بالاتر فایل، حرکت روتاری غیر قرینه که کارایی آن را در شکلدهی به کانال دندان ارتقا میبخشد و جنس آلیاژ نیکل -تیتانیوم است. این محصول در دو نوع یک بارمصرف و چند بارمصرف تولید می شود. فایل های روتاری نسل نکست به دلیل این ویژگی های منحصر بفرد از پرکاربردترین و پرفروش ترین فایل های روتاری بازار هستند.
هدف از ساخت سیستم های فایل خود تنظیم غلبه بر عوارضی است که به دلیل آناتومی پیچیده کانال به وجود می آیند. این فایل ها در یک هندپیس چرخشی استفاده می شوند و از یک شبکه انعطاف پذیر و نازک نیکل - تیتانیوم با یک مرکز توخالی تشکیل شده اند که سطح مقطع آن با شکل کانال ریشه سازگار است. این فناوری برای تمام انواع کانال های ریشه دندان از جمله کانال های بیضی شکل می تواند به نحو موثری استفاده شود، به طوری که باعث ضدعفونی و تخلیه کامل بقایای پالپی گردد. به واسطه این تکنولوژی می توان یک لایه نازک و یکنواخت از دنتین را از همه سطوح داخلی کانال های ریشه دندان حذف و از برداشت بیش از اندازه دنتین جلوگیری کرد. از مزایای دیگر این سیستم، انعطاف پذیری بالا و تطابق لازم به دیواره های کانال است، این فایل ها کار را برای شما بسیار راحت تر خواهند کرد.
فایل های D مجموعه ای از فایل های روتاری انتخابی هستند که معمولاً در موارد درمان مجدد برای حذف گوتا پرکا و مواد پرکننده در قسمت عاج دندان استفاده می شوند. بنابراین اگر قصد ترمیم مجدد کانال ریشه را دارید، فایل های نوع D بهترین انتخاب برای شما هستند.
اولین قدم برای انتخاب بهترین فایل اندو این است که بدانید دقیقا برای چه کاری قصد خرید فایل دندانپزشکی را دارید. هر نوع فایل در دندانپزشکی کاربرد به خصوص خود را دارد. این موضوع را در نظر داشته باشید که اندو یک فعالیت به شدت تخصصی است و فایل ها تضمین کننده کیفیت کار شما نیستند اما انتخاب بهترین فایل اندو می تواند تاثیر بسزایی در فرایند درمان بگذارد.
بنابراین لازم است که با مشخصات هر فایل روتاری و دستی آشنا شوید و طبق دستورالعمل ارائه شده توسط کارخانه سازنده آن وارد عمل شوید.
نوک فایل های اندو به دو دسته فعال و غیرفعال تقسیم می شوند. سری فعال فایل اندو از نوع غیرفعال آن تیزتر است اما نوع غیرفعال به مراتب ایمن تر از نوع فعال فایل ها هستند. انتخاب بین این دو نوع کاملا بستگی به تشخیص شما و نوع درمان دارد بنابراین در هنگام خرید فایل دندانپزشکی باید حتما به این نکته توجه کنید.
فایل های دندانپزشکی غالبا از دو جنس نیکل-تیتانیوم یا فلز ضدزنگ ساخته می شوند. نوع نیکل تیتانیوم فایل ها از انعطاف پذیری بالاتری برخوردار هستند همچنین مقاومت بیش تری در برابر شکستگی دارند. این قابلیت در فایل ها امکان شکستن و گیر کردن آن ها در کانال ریشه را به طرز چشمگیری کاهش داده و اندو ایمن تری را برای شما و بیمار فراهم می کنند.
برای فایل های روتاری باید هندپیس مورد استفاده شما دارای قابلیت تنظیم تورک (گشتاور) و ریورس (چرخش معکوس) را داشته باشد. استفاده از این هندپیس ها شما را با چالش های کمتری در فرایند اندو مواجه می کند. اما در صورتی که تجربه و مهارت کافی دارید می توانید از ایرموتورها نیز برای فایل های روتاری استفاده کنید.
فایل ها برای راحتی شما دارای کدهای رنگی هستند که این کدها نشان دهنده اندازه سری هستند. این رنگ بندی ها معمولا در تمام فایل ها یکسان است. به کدهای رنگی زیر دقت کنید:
شماره 20: زرد، شماره 25: قرمز، شماره 30: آبی، شماره 35: سبز، شماره 40: مشکی، شماره 15: سفید.
این رنگ بندی ها ممکن است در هر کارخانه سازنده متفاوت باشد بنابراین حتما در هنگام خرید شماره آن ها را با دقت بررسی کنید.
فایل های دندانپزشکی دارای شماره نیز هستند. این شما نشان دهنده اندازه قطر سری آن ها بر حسب یک صدم میلی متر است. به طور مثال اگر شماره فایلی 10 باشد یعنی قطر نوک یا سری آن 0.10 میلی متر است. بنابراین در هنگام خرید فایل دندانپزشکی حتما به رنگ و شماره آن نیز توجه کنید.
طول فایل ها با توجه به ناحیه استفاده از آن ها متفاوت است. پرکاربردترین آن ها فایل هایی با طول سری 21، 25 و 31 میلی متری هستند اما طول های بیش تری نیز وجود دارند که بیش تر برای درمان دندان های خلفی و عقبی مورد استفاده قرار می گیرند.
نکته دیگری که لازم است در مورد فایل ها بدانید این است که زاویه نوک فایل ها معمولا 75 درجه است اما این میزان می تواند به اندازه 15 درجه کم یا زیاد شود.
عوامل زیادی بر قیمت گذاری فایل دندانپزشکی تاثیر می گذارند. از جمله این فاکتورها می توان به نوع فایل، برند، طول و جنس آن ها اشاره کرد. تفاوت قیمت در فایل های دندانپزشکی بسیار ناچیز است بنابراین سعی کنید در هنگام خرید فایل اندو، کیفیت را اولویت کار خود قرار دهید.
فایل دندانپزشکی از کاربردی ترین و ضروری ترین ابزار کار یک اندودنتیست است که باید با توجه به نوع درمان و شکل کانال ریشه انتخاب شود. فروشگاه یونیت به عنوان جامع ترین پلتفرم خرید آنلاین تجهیزات دندانپزشکی این امکان را برای شما فراهم کرده است تا بتوانید با بررسی انواع فایل ها و برندهای مختلف، بهترین را برای خود انتخاب کرده و اقدام به خرید آنلاین فایل دندانپزشکی کنید.