کامپوزیت ها امروزه به دلیل تنوع بالا و کاربرد وسیع، یکی از پرمصرف ترین مواد ترمیمی دندانپزشکی به حساب می آیند. این تنوع بالا در هنگام خرید کامپوزیت دندانپزشکی می تواند چالش های زیادی به همراه داشته باشد. در این قسمت ابتدا به شرح و بررسی انواع کامپوزیت دندان پرداخته و سپس شما را به سمت خرید بهترین نوع کامپوزیت دندان هدایت می کنیم.
پیش از شناخت کامپوزیت ها لازم است که با ماده ای به نام ونیر آشنا شوید. ونیر پوسته ای همرنگ دندان افراد است که برای پوشش سطح جلوی دندان ها با داشتن کاربردهایی بی نظیر، مورد استفاده قرار می گیرد. ونیرها به طور معمول با تکنولوژی خاص و در لابراتوار دندانسازی ساخته می شوند و در انواع متفاوتی وجود دارند. ونیرها را می توان به دو صورت بر روی دندان قرار داد؛ پرسلین ونیر و فول ونیر.
ونیرهای پرسلین برای ترمیم آسیب های کوچک و یا نواحی تغییر رنگ یافته موضعی به کار می روند. به عبارت ساده تر در ونیر پرسلین ها تنها قسمتی از دندان با ونیر پوشیده می شود.
اما فول ونیرها به صورت قالب و خارج از دهان بیمار ساخته شده و سپس بر روی سطح دندان قرار می گیرند. می توان گفت که لمینت های امروزی در واقع نسخه پیشرفته ای از پرسلین های ونیر هستند. به طور خلاصه امروزه از پرسلین ونیرها را با نام کامپوزیت ونیر و فول ونیرها را با نام لمینیت یاد می شود.
کامپوزیت دندان به موادی خمیری شکل میگویند که با استفاده از آن مواد، دندان های شکسته، پوسیده، ترک خورده یا سیاه شده را ترمیم میکنند. کامپوزیت ها از نظر رنگ، مقدار و نحوه استفاده به دسته های مختلف تقسیم می شوند و مهم ترین مزیت آن ها از جنبه زیبایی این است که این امکان را برای شما فراهم می کنند که با ترکیب شید های مختلف رنگی، آن را به رنگی مشابه رنگ دندان بیمار درآورده و تا بالاترین حد ممکن، اصول زیبایی را حفظ نمایید.
کامپوزیت دندان ماده ای ساخته شده از ترکیب رزین و ذراتی به نام فیلر ساخته شده اند و به همین دلیل از استحکام بالایی برخوردارند. این ترکیب خمیری در اثر تابش نور با طول موجی خاص و توسط دستگاه لایت کیور، سخت شده و پس از پرداخت و پولیش کردن، بسیار شبیه بافت دندان می شود.
کامپوزیت ها در دندانپزشکی کاربردهای متفاوتی دارند.
پوسیدگی های دندانی با تولید باکتری به مرور باعث فرسایش مینای دندان می شوند. اصلی ترین و مهم ترین کاربرد کامپوزیت دندانی پرکردگی حفره های کوچک دندانی است که بر اثر این پوسیدگی ها ایجاد شده اند. کامپوزیت به راحتی وارد این حفره های دندانی شده و آن ها را پر می کند.
دیگر کاربرد کامپوزیت ایجاد زیبایی لبخند و بهبود ظاهر دندان ها است. کامپوزیت ها را می توان در درمان دندان های شکسته، فاصله دار و یا ساییده شده استفاده کرد و علاوه بر بازگرداندن سلامت دندان، زیبایی ظاهر آن را نیز حفظ کرد. گاهی از کامپوزیت ها برای اصلاح فرم دندان های بدشکل نیز استفاده می شود.
همانطور که گفتیم کامپوزیت ها دارای شیدهای رنگی متنوعی هستند. گاهی از این مواد خمیری شکل می توان برای اصلاح رنگ دندان نیز استفاده کرد. معمولا به این نوع کامپوزیت "اصلاح خط لبخند" گفته می شود و صرفا جنبه زیبایی دارد.
آخرین کاربرد کامپوزیت ها در فرایند ارتودنسی است. از آن جایی که کامپوزیت دندانی دارای قدرت چسبندگی بالا و همچنین استحکام قابل قبولی است، می توان از آن برای چسباندن براکت های ارتودنسی بر روی دندان استفاده کرد. در ادامه این مطلب به توضیح هر یک از انواع کامپوزیت و کاربرد به خصوص آن ها خواهیم پرداخت.
کامپوزیت ها را می توان از نظر اندازه ذرات، کاربرد و ... به دسته های مختلفی تقسیم کرد. در این بخش با اسم انواع کامپوزیت دندان، کاربرد و ویژگی های خاص آن ها آشنا خواهید شد.
کامپوزیت ماکروفیل
کامپوزیت ماکروفیل یا دانه درشت از قدیمی ترین انواع کامپوزیت دندانی است که اندازه ذرات آن بین 10 تا 50 میکرومتر می باشد. این نوع کامپوزیت استحکام بسیار بالا و قدرت چسبندگی فوق العاده ای دارد اما صیقل پذیری کم آن ها باعث شده است که نتوان از آن ها برای ترمیم های زیبایی استفاده کرد زیرا ذرات دانه درشت آن حتی با چشم غیرمسلح نیز دیده می شوند. استفاده از کامپوزیت های ماکروفیل امروزه تقریبا منسوخ شده است اما اگر شما از دسته دندانپزشکانی باشید که هنوز هم به اصول ترمیم قدیمی پایبند هستند، کامپوزیت ماکروفیل مخصوص شماست. البته پیش از انتخاب، در نظر داشته باشید که دانه های درشت کامپوزیت ماکروفیل باعث زرد شدن و لک شدن آن می شود و این یکی از معایب اصلی این کامپوزیت است.
کامپوزیت میکروفیل
نسل بعدی کامپوزیت که روانه بازار شد کامپوزیت میکروفیل بود. ذرات تشکیل دهنده این کامپوزیت بسیار ریزتر از ماکروفیل و چیزی حدود 100 نانومتر هستند و این موضوع باعث می شود تا نسبت به کامپوزیت میکروفیل صیقل پذیری و زیبایی بیش تری داشته باشند. اما نقطه ضعف آن ها استحکام پایین و عدم تحمل فشارهای زیاد دندانی به دلیل ذرات کوچک آن هاست. به این علت از این کامپوزیت ها در دندانپزشکی استفاده چندانی صورت نمی گیرد و توصیه ما به شما این است که به دنبال این نوع کامپوزیت نباشید.
کامپوزیت نانوفیل
جدید ترین نسل کامپوزیت دندانی، کامپوزیت نانوفیل است که اندازه ذرات آن به 20 نانومتر رسیده است. اما چیزی که این کامپوزیت را منحصربفرد می کند و نقطه ضعف نسل قبلی (کامپوزیت میکروفیل) را در آن از بین برده است، گروه شدن ذرات با یکدیگر و تشکیل خوشه های نانو است. این ترکیب باعث شده است که حتی با وجود ذرات بسیار کوچک تر از کامپوزیت میکروفیل، این کامپوزیت استحکام و مقاومت بالایی داشته باشد.
کامپوزیت هیبرید، میکروهیبرید و نانوهیبرید
از ترکیب خواص و ویژگی های سه مورد قبلی، کامپوزیت هیبرید، کامپوزیت نانوهیبرید و کامپوزیت میکروهیبرید به دست می آیند. اندازه ذرات این کامپوزیت ها ترکیبی از ذرات 10 تا 50 میکرومتر و ذرات 40 نانومتری است. در واقع این کامپوزیت ها صیقل پذیری میکروفیل و استحکام کامپوزیت ماکروفیل را در خود جای داده اند. از کامپوزیت های هیبریدی می توان در ترمیم های کلاس 1 تا 5 دندان های خلفی و قدامی، ثابت کردن دندان های لق و ترمیم سطوح اینله و آنله دندان های قدامی استفاده کرد. کامپوزیت های هیبرید به دلیل پایداری بالا و همچنین زیبایی ظاهری امکان استفاده به عنوان فیشورسیلانت، بیس و لاینر و کوربیلدآپ را دارند.
کامپوزیت فلو یا مایع
کامپوزیت فلو برای اولین بار در دهه 90 میلادی به بازار عرضه شد. در ابتدا درصد فیلر این کامپوزیت ها بین 37 تا 53 درصد بود اما از سال 2010 به بعد این میزان به 70 الی 80 درصد افزایش پیدا کرد. افزایش میزان فیلر باعث شده است تا خواص مکانیکی، میزان صیقل پذیری و استحکام آن ها به طور چشمگیری افزایش پیدا کند. از ویژگی های بخصوص کامپوزیت های مایع می توان به ثابت بودن رنگ و دوام بسیار بالا و انعطاف پذیری فوق العاده اشاره کرد. کامپوزیت های فلو این امکان را به شما می دهند تا به راحتی آن ها را شکل دهید و به همین علت برای استفاده در حفره های کوچک، برطرف کردن نقص مینای دندان، رفع فاصله های بین دندانی، ترمیم های کلاس 3 و 5 و رفع پوسیدگی های جزئی گزینه بسیار مناسبی هستند.
نکته ای که باید حتما در نظر بگیرید این است که به هیچ عنوان نباید از کامپوزیت مایع در مناطقی که فشار دندانی زیاد است (مانند ناحیه اینله و آنله) و ترمیم حفره های بزرگ استفاده کنید.
کامپوزیت یونیورسال
نام این کامپوزیت نشان دهنده گستردگی کاربرد آن است. از کامپوزیت یونیورسال برای ترمیم تمامی دندان ها می توان استفاده کرد و به همین جهت در شیدهای رنگی متنوعی تولید می شود تا با رنگ تمام سطوح هماهنگی داشته باشد. دقت کنید که اصلا فریب اسم این کامپوزیت را نخورید زیرا این کامپوزیت نیز مانند سایر انواع آن محدودیت های خاص خودش را دارد. از کامپوزیت یونیورسال در حفره های بسیار عمیق و سطح دندان های قدامی که مینای دندان مناسبی ندارند نباید استفاده کنید. نکته دیگر در مورد کامپوزیت های یونیورسال این است که سلف کیور نیستند و برای محکم شدن نیاز به نور دستگاه لایت کیور دارند.
کامپوزیت سلف کیور
کامپوزیت های سلف کیور از نظر ساختاری شباهت بسیار زیادی به کامپوزیت های یونیورسال دارند اما تفاوت آن ها در این است که کامپوزیت های سلف کیور برای خشک و محکم شدن نیازی به نور دستگاه لایت کیور ندارند و این قابلیت کامپوزیت سلف کیور سرعت کار شما را به مراتب بالا می برد و همچنین باعث می شود تا برخلاف کامپوزیت یونیورسال بتوان از این کامپوزیت در حفره های عمیق، پر کردن حفره های دندان های خلفی و کوربیلداپ زیر بریج دندانی نیز استفاده کرد.
کامپوزیت بالک فیل
در تمامی کامپوزیت هایی که برای ست شدن به دستگاه لایت کیور نیاز دارند این کار مرحله به مرحله انجام می گیرد. یعنی پس از قرار دادن هر لایه نازک از کامپوزیت و پیش از قرار دادن لایه بعدی باید از لایت کیور استفاده شود. کامپوزیت های بالک فیل از این قانون پیروی نمی کنند. به این معنی که می توان تا 4 الی 5 میلی متر از این کامپوزیت را درون حفره قرار داد و مطمئن بود که همچنان قابلیت کیور شدن را دارد. این ویژگی نه تنها سرعت کار شما را بالا می برد بلکه بسیار مقرون به صرفه است. از معدود نقطه ضعف های کامپوزیت بالک فیل می توان به ویسکوزیته یا فلوپذیری پایین آن اشاره کرد.
یکی دیگر از ویژگی های بی نظیر کامپوزیت های بالک فیل هندلینگ و استفاده راحت از آن ها است. همچنین یکدست و یکنواخت بودن آن عدم وجود حباب های هوا در ترمیم را تضمین می کند. به همین جهت پیشنهاد ما به شما این است که از این کامپوزیت در سطوح جونده دندان و همچنین برای مراجعینی که به دنبال یک ترمیم اقتصادی هستند استفاده کنید.
کامپوزیت ارتودنسی
این نوع از کامپوزیت ها کمی از نظر کاربرد با سایر آن ها متفاوت هستند. کامپوزیت های ارتودنسی جنبه ترمیمی ندارند و صرفا برای چسباندن براکت ارتودنسی بر روی دندان از آن ها استفاده می شود. کامپوزیت های ارتودنسی لایت کیور بوده و از خود فلوراید آزاد می کنند که همین موضوع آن ها را برای ارتودنسی ایده آل کرده است.
کامپوزیت دندان را می توان به دو روش انجام داد؛ روش کامپوزیت مستقیم و کامپوزیت غیرمستقیم.
کامپوزیت مستقیم
این کامپوزیت ها که مستقیما به دندان های بیمار متصل می شوند، از جنس رزین ساخته شده اند و برای نصب آن ها بر روی دندان بیمار زمان طولانی و تعداد جلسات زیادی لازم نخواهید داشت.
کامپوزیت غیرمستقیم
دسته دوم، کامپوزیت غیر مستقیم است و تفاوت آن با کامپوزیت های مستقیم آن است که نیازمند طی کردن یک پروسه خاص است. دندان ها باید توسط دندانپزشک آماده شوند. سپس قالب های کامپوزیتی دندان به آزمایشگاه ارسال خواهند شد تا طی مراحل خاصی ساخته شوند و تا زمان آماده شدن کامپوزیت های دندانی، از روکش های موقتی برای بیماران استفاده می شود. بلافاصله پس از آماده شدن روکش های کامپوزیتی دندانی، باید از بیمار بخواهید تا در مطب حاضر شود تا روکش های دندانی او را متصل کنید. تفاوت دیگری که کامپوزیت ونیر غیرمستقیم با کامپوزیت ونیر مستقیم دارد آن است که روش غیرمستقیم تهاجمی تر است به این معنی که سطح و عمق بیش تری از دندان را درمان می کند. از کاربردهای کامپوزیت غیرمستقیم می توان به ترمیم اینله و آنله، پر کردن فواصل میان دندانی یا دیاستما، ترمیم تاج یا کراون دندان و تغییر شکل دادن دندان اشاره کرد.
کامپوزیت ها را در 4 طیف رنگی طبقه بندی می کنند و آن ها را با حروف C، B، A و D نشان می دهند.
A: شیدهای رنگی قهوه ای مایل به قرمز
B: قهوه ای مایل به زرد
C: خاکستری
D: خاکستری مایل به قرمز
تمام طبقه بندی ها براساس تیره و روشن بودن از شماره 1 تا 4 دسته بندی می شوند و در میان آن ها شماره 1 روشن ترین و شماره 4 تیره ترین رنگ دسته بندی خواهد بود.
رزین کامپوزیت از پرکاربردترین مواد مصرفی و ترمیمی دندانپزشکی است. اما سوالی که همیشه دندانپزشکان را همراهی می کند این است که چطور باید بهترین نوع کامپوزیت دندان را انتخاب کرد و احتمال موفقیت درمان ترمیمی یا زیبایی را تا حد زیادی بالا برد؟ این تصمیم گیری امروزه به دلیل تنوع زیاد کامپوزیت های ونیر سخت تر نیز شده است. در این بخش تلاش کرده ایم تا به بهترین شکل ممکن شما را برای خرید رزین دندانپزشکی راهنمایی کنیم.
شرینکیج کامپوزیت
یکی از مهم ترین فاکتورهایی که باید در زمان خرید کامپوزیت ونیر در نظر داشته باشید شرینکیج آن است. در علم مواد به انقباض و جمع شدگی یک ماده شرینکیج می گویند. به طور مثال یک کامپوزیت را در نظر بگیرید که پس از جایگذاری و ست شدن، مقداری از حجم خود را از دست داده و کوچک تر شده است. هرچه میزان جمع شدگی این کامپوزیت بیش تر باشد می گوییم شرینکیج آن بالاتر بوده است و برعکس.
تصور کنید که کامپوزیتی با شرینکیج بالا خریداری کرده اید. در این حال چه اتفاقی رخ می دهد؟ کامپوزیت پس از کیور شدن جمع شده و اطراف آن فضای خالی ایجاد می شود. در این حالت عمل ترمیمی شما کاملا ناموفق اطلاق می شود. بنابراین در زمان خرید به میزان شرینکیج کامپوزیت توجه ویژه ای داشته باشید. این ویژگی خصوصا در مورد ترمیم های سطح جونده دندان یا تاج دندان چندین برابر حالت عادی اهمیت دارد.
قدرت باند کامپوزیت
طبق یک آمار کلی می توان گفت که عمر مفید کامپوزیت ها در شرایط عادی بین 10 تا 15 سال است. یعنی لازم است که بعد از سپری شدن این زمان کامپوزیت استفاده شده تعویض شود. در این مورد هرچه قدرت باندینگ (چسبندگی) و تحمل فشار کامپوزیت بالاتر باشد، مدت زمان بیش تری در دهان باقی خواهد ماند.
رنگ کامپوزیت
طیف و درجه رنگ کامپوزیت ها بر اساس برند یا کشور سازنده متفاوت است. بیایید این موضوع را قابل درک تر کنیم. معمولا كامپوزيت هاى برند ژاپنى طيف رنگ متمايل به كرم -زرد و يا حالت سفيد "آفتابى" دارند و برندهاى اروپايى سفيدى متمايل به ابى-خاكسترى يا سفيدى "مهتابى"دارند. بنابراین دقیق نمی توان گفت که کدام شماره کامپوزیت روشن ترین رنگ را دارد اما معمولا رنگ شماره A1 روشن ترین رنگ را در بین طیف های رنگی کامپوزیت دارا می باشد. بنابراین در هنگام خرید کامپوزیت ونیر حتما شید رنگی مورد نظر خود را با دقت انتخاب کنید و صرفا براساس شماره بندی ها تصمیم نگیرید.
نوع کامپوزیت
برای انتخاب نوع کامپوزیت لازم است که تسلط کامل و کافی بر نحوه و محل ترمیم داشته باشید. همان طور که بالاتر گفتیم هر کامپوزیت برای برخی از نواحی دندان مناسب و برای برخی دیگر قابل استفاده نیستند. به طور مثال در صورتی که برای پر کردن حفره های عمیق دندانی از کامپوزیت یونیورسال استفاده کنید احتمالا خیلی زود مجبور به ویزیت مجدد بیمار خواهید شد زیرا این کامپوزیت در حفره های عمیق به خوبی کیور نمی شود و مقاومت لازم را ندارد و در این مورد کامپوزیت بالک فیل برای شما گزینه مناسبی خواهد بود.
این تنها یک مثال ساده از اهمیت انتخاب صحیح نوع کامپوزیت در ترمیم دندان بود. استفاده نادرست و نا به جا از کامپوزیت ها می تواند چالش های بزرگ تری مانند تحلیل لثه، فرسایش مینا دندان، ایجاد پوسیدگی و ... را به همراه داشته باشد. بنابراین پس از مطالعه دقیق و آشنایی کامل با انواع کامپوزیت دندانی، بهترین نوع کامپوزیت دندان را انتخاب کرده و اقدام به خرید آن کنید.
مواد سازنده کامپوزیت دندان
کامپوزیت ها از ذرات بسیار کوچک در مقیاس میکرومتر یا نانومتر تشکیل شده اند که این اندازه در ویژگی هایی مانند استحکام و پولیش پذیری تاثیر مستقیم دارند. هرچه این ذرات کوچک تر باشند، پولیش پذیری کامپوزیت بالاتر و استحکام آن کمتر خواهد بود. البته در اغلب کامپوزیت های امروزی ذرات در اندازه های 40 تا 50 نانومتر بوده و با استفاده از ترکیب خوشه ای کنار هم قرار گرفته اند. بنابراین در این مورد جای نگرانی وجود ندارد اما لازم است که پیش از خرید کامپوزیت ونیر به آن دقت کنید.
رادیواپاسیته بودن کامپوزیت
قابلیت رادیواپاسیتی به این مفهوم است که کامپوزیت اشعه ایکس را از خود عبور ندهد تا بتوان به راحتی آن را در عکس برداری تشخیص داد. این قابلیت از این جهت اهمیت دارد که در صورت بروز مشکل برای کامپوزیت و نیاز به ترمیم مجدد آن می توانید آن را به راحتی در رادیوگرافی ببینید. اکثر کامپوزیت های مدرن، رادیواپاسیتی خوبی دارند و ترمیم با آن ها به طور واضح در تصاویر رادیوگرافی تشخیصی دیده شده و مورد بررسی قرار می گیرد.
پولیش پذیری کامپوزیت
هرچه ذرات تشکیل دهنده کامپوزیت کوچک تر باشند، پولیش پذیری آن بیش تر خواهد بود. کامپوزیت های میکروفیل و کامپوزیت های هیبریدی پولیش پذیری بالایی دارند اما هیچ کدام از آن ها به گرد پای نانوکامپوزیت ها هم نمی رسند. نانوکامپوزیت ها پولیش پذیری بسیار بالایی دارند همچنین درخشندگی خود را برای مدت زیادی حفظ می کنند. بنابراین در صورتی که در ناحیه ترمیم نیاز به سطحی صیقلی دارید، از نانوکامپوزیت ها غافل نشوید.
هندلینگ و فلوپذیری کامپوزیت
هندلینگ راحت کامپوزیت به معنای راحتی در برداشتن و قرار دادن کامپوزیت است. نکته مهم برای یک هندلینگ راحت در کامپوزیت ها این است که به ابزار و اینسترومنت های دندانپزشکی نچسبند و انعطاف پذیری خوبی داشته باشند. این موارد به شما کمک می کنند تا بتوانید کامپوزیت را در مدل دلخواه و حالت مورد نیاز شکل دهید. فلوپذیری که یک عامل موثر در هندلینگ کامپوزیت است، از نکات مهم دیگری است که پیش از خرید باید به آن توجه کنید. فلو یا جریان پذیری به این معنی است که مواد کامپوزیت تا چه حد می توانند در دیواره ها و کف پالپ جریان پیدا کنند. این موضوع در زمان ترمیم دندان های خلفی اهمیت بیش تری پیدا می کند. میزان فلوپذیری باید متوسط باشد و مقدار کم یا زیاد آن به یک اندازه نامناسب خواهد بود.
قیمت کامپوزیت ها را برند، نوع، تعداد آن ها در کیت و نوع بسته بندیشان تعیین می کند. کامپوزیت ها می توانند در بسته بندی های تکی یا چندتایی، در حجم های متفاوت، ساخت کشورهای مختلف و در انواع متمایزی در بازار عرضه شوند. به دلیل تنوع بالای کامپوزیت ها رنج قیمت آن ها نیز بسیار گسترده است. معمولا برای کامپوزیت دندان های قدامی و همچنین سطح جونده دندان ها از کامپوزیت های با کیفیت تر و طبیعتا گران قیمت تر استفاده می شود. به طور کلی در نظر داشته باشید که با توجه به اعمال افزایش قیمت بر روی تمام مواد مصرفی و تجهیزات دندانپزشکی، کامپوزیت ها هم از قیمت های نسبتا بالایی برخوردار هستند. بنابراین نیاز است که در هنگام خرید آن ها دقت لازم را به خرج دهید.
نکته ای که باید به آن توجه کنید این است که گاهی شرکت های تولید کننده و یا وارد کننده به دلیل رو به اتمام بودن تاریخ انقضاء کامپوزیت، قیمت آن را کاهش می دهند. بنابراین حتما پیش از خرید کامپوزیت دندان از تاریخ مصرف آن مطلع شوید. کامپوزیت ها باید حداقل 3 ماه تا پایان تاریخ انقضاء فاصله داشته باشند.
خرید کامپوزیت به دلیل مصرف و کاربرد زیاد آن تقریبا به یکی از کارهای روزانه مطب ها و کلینیک های دندانپزشکی تبدیل شده است. وب سایت یونیت با همکاری بهترین تامین کنندگان کامپوزیت دندان امکان مقایسه قیمت، نقد و بررسی محصول و خرید آنلاین کامپوزیت ونیر را برای شما عزیزان فراهم کرده است تا شما بتوانید به سادگی با چند کلیک بهترین نوع کامپوزیت دندان را در مطب خود داشته باشید.